در دهان ما، گیرنده‌هایی وجود دارند که به طعم‌های مختلف از جمله تلخی واکنش نشان می‌دهند. این گیرنده‌ها در حالت عادی با چشیدن غذاهای تلخ، شیرین، ترش و غیره فعالیت می‌کنند. به طور معمول، وقتی یک غذا را می‌خوریم، طعم آن را احساس می‌کنیم. اما گاهی اوقات، بدون خوردن هر گونه ماده غذایی، بعضی از این طعم‌ها را در دهان تجربه می‌کنیم. تلخی دهان یکی از مشکلاتی است که ممکن است به طور مکرر با آن مواجه شویم و علاقه‌مند باشیم که علت آن را بفهمیم. در این مقاله، با این مشکل بیشتر آشنا می‌شوید و متوجه می‌شوید که تلخی دهان نشانه چه می‌باشد.
علت تلخی دهان چیست؟
۱. خشکی دهان و تجربه تلخی دهان
خشکی دهان، که گاهاً به آن زروستومیا نیز گفته می‌شود، زمانی رخ می‌دهد که غدد بزاقی کمبزاقی تولید می‌کنند. این موضوع می‌تواند باعث احساس خشکی و لزجی درون دهان شود.
بزاق، رشد باکتری‌ها در دهان را کاهش داده و به تخلیه تکه‌های غذای باقیمانده در دهان کمک می‌کند. زمانی که بزاق کافی تولید نمی‌شود، ممکن است تجربه تلخی در دهان را داشته باشید که علت آن ممکن است باکتری‌های اضافی و غذاهای باقیمانده باشد.
برخی از عوامل متعددی که می‌توانند به خشکی دهان منجر شوند، شامل موارد زیر هستند:
- داروهای بدون نسخه (OTC) و داروهای تجویزی
- پیری
- گرفتگی بینی که تنفس از طریق دهان را ایجاد می‌کند
- آسیب عصبی
- مصرف تنباکو
- اختلالات خودایمنی
- دیابت
بیشتر افرادی که با خشکی دهان مواجه هستند، می‌توانند از طریق تغییر در سبک زندگی، تنظیم داروها و استفاده از دهانشویه‌های بدون نیاز به نسخه یا تجویزی، بهبود یابند.
۲. تلخی دهان و کبد
آیا تلخی دهان نشانه‌ای از مشکلات کبدی است؟ بله، ممکن است. یکی از علل تجربه تلخی در دهان، مشکلات کبدی هستند. زمانی که کبد به درستی عمل نمی‌کند، بدن شروع به انباشتن آمونیاک می‌کند. آمونیاک یک ماده سمی است که معمولاً توسط کبد به اوره تبدیل شده و از طریق ادرار دفع می‌شود. افزایش سطح آمونیاک در بدن منجر به تجربه طعم ناخوشایندی مانند طعم پیاز یا ماهی و تلخی دهان می‌شود.
3. عفونت‌های تنفسی
عفونت‌های سیستم تنفسی، به ویژه عفونت‌های ویروسی، می‌توانند بر طعم دهان تأثیر بگذارند. ورم لوزه، سینوزیت، سرماخوردگی و عفونت گوش معمولاً بر حس چشایی و بویایی تأثیر می‌گذارند.
بعضی از علائم عفونت سیستم تنفسی شامل موارد زیر می‌شوند:
- احتقان
- درد گوش
- التهاب گلو
- عفونت‌های ویروسی معمولاً در یک تا دو هفته به‌طور خودبخود از بین می‌روند. پس از بهبود عفونت، طعم ناخوشایند دهان نیز باید برطرف شود.
4. بهداشت دهان ضعیف
آیا می دانید تلخی دهان همراه با بوی نامطبوع دهان نشانه چیست؟ در پاسخ به این سؤال باید بگوییم که بهداشت دهان ضعیف، عامل تلخی دهان در صبح است. تجمع بزاق و باکتری‌ها روی زبان، دندان‌ها و لثه‌ها می‌تواند منجر به بوی نامطبوع دهان و تغییر در حس چشایی شود. برای جلوگیری از این وضعیت، حداقل دو بار در روز دندان‌های خود را مسواک کنید (یکبار بعد از بیدار شدن از خواب و یکبار قبل از رفتن به خواب). همچنین، تمیز کردن زبان با مسواک نیز توصیه می‌شود تا از تجمع باکتری‌ها و سلول‌های مرده که منجر به بوی نامطبوع دهان و تلخی دهان می‌شوند، جلوگیری کنید.
بوی بد دهان در نوجوانان نیز امری شایع است، برای اطلاعات بیشتر در این مورد پیشنهاد می کنیم مقاله زیر را مطالعه کنید: علت بوی بد دهان نوجوانان چیست؟ + روش های درمان
یکی از علل اصلی طعم نامطبوع در دهان، عدم رعایت بهداشت دهان و دندان است که معمولاً با بوی نامطبوع دهان همراه است.
۵. هپاتیت B
هپاتیت B یک نوع عفونت ویروسی کبد است. یکی از علائم اولیه هپاتیت B شامل احساس طعم تلخ در دهان است.
سایر علائم هپاتیت B عبارت‌اند از:
- بوی نامطبوع دهان
- از دست دادن اشتها
- تب پایین
- حالت تهوع، استفراغ و اسهال.
هپاتیت B یک عفونت جدی است. اگر علائم مرتبط با هپاتیت را دارید یا اگر فکر می‌کنید که ممکن است به این ویروس آلوده شده باشید، حتماً با پزشک خود تماس بگیرید و در صورت لزوم به متخصص گوارش و کبد مراجعه کنید.
6. تلخی دهان و معده
تلخی دهان همراه با سوزش سر دل ممکن است نشانه‌ای از بیماری رفلاکس معده به مری (GERD) یا ریفلاکس اسید باشد. در این اختلال، عضله یا اسفنکتر بالای معده ضعیف می‌شود و اجازه می‌دهد که اسید معده یا مایع صفرا به مری وارد شود.
علائم رفلاکس معده به مری شامل سوزش سر دل و احساس طعم تلخ در دهان هستند. اگر این علائم را تجربه می‌کنید، مراجعه به متخصص گوارش توصیه می‌شود.
7. تلخی دهان و صفرا
تلخی دهان ممکن است نشانه‌ای از رفلاکس صفرا و اسید باشد. این دو نوع رفلاکس همزمان رخ می‌دهند و توسط صفرا یا اسید معده ایجاد می‌شوند. هر دوی این اختلالات می‌توانند طعم بد دهان را ایجاد کنند. اگر تلخی دهان را به علت رفلاکس صفرا می‌شناسید، به پزشک متخصص گوارش و کبد مراجعه کنید.
8. تلخی دهان در اثر مصرف زیاد گوشت
پس از دودی کردن گوشت، ماده‌ای به نام کرئوزوت تولید می‌شود که باعث تلخ شدن گوشت می‌شود. این ماده یک لایه ضخیم و روغنی است که با طولانی شدن زمان دودی کردن روی گوشت ایجاد می‌شود. کرئوزوت نه تنها طعم تلخی به گوشت می‌دهد، بلکه طعم ناخوشایندی را باقی می‌گذارد و سبب ایجاد احساس سوزن‌سوزن شدن در دهان می‌شود.
در فرایند دودی کردن گوشت باید از دود استفاده کرد، اما میزان دود را با گرما و زمان مناسب تنظیم کنید تا غذای خوشمزه‌ای بدست آورید.
9. استرس و اضطراب
سطوح بالای استرس و اضطراب می‌توانند باعث تحریک پاسخ استرس در بدن شوند که این پاسخ اغلب حس چشایی را تغییر می‌دهد. اضطراب ممکن است باعث خشکی دهان شود که خود عاملی دیگر برای تلخی دهان است.
۱۰. آسیب عصبی
برخی از اعضای سیستم حسی بدن، از جمله جوانه‌های چشایی یا پرزهای چشایی، ارتباط مستقیمی با اعصاب مغز دارند. وقوع آسیب در اعصاب مغز می‌تواند باعث تغییر در روش درک مزه‌ها شود.
آسیب به جوانه‌های چشایی یا مسیر چشایی ممکن است به دلیل صدمه به سر یا بروز اختلالاتی نظیر موارد زیر رخ دهد:
۱. صرع
۲. مولتیپل اسکلروزیس (ام اس)
۳. تومورهای مغزی
۴. فلج بل (پارالیز فروپاشی یا بل)
۵. زوال عقل (دمانس)
علل دیگر تلخی دهان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آلرژی
- گلوسیت (التهاب زبان)
- پولیپ بینی (توده‌ای کیسه‌مانند و التهابی در بافت بینی)
- عفونت غدد بزاقی
- سندرم شوگرن (اختلال خودایمنی که باعث خشکی دهان و چشم می‌شود)
- کمبود ویتامین B۱۲ یا روی
- دیابت.
توجه داشته باشید که این فقط برخی از علل ممکن هستند و برای تشخیص دقیق و درمان مشکل، مراجعه به پزشک متخصص یا دندانپزشک توصیه می‌شود.
تلخی دهان از نشانه‌های چه بیماری‌هایی است؟
تلخی دهان به‌ندرت نشانه‌ای از یک اختلال جدی و مهلک است. گاهی این وضعیت ناشی از مصرف داروها یا برخی از مواد غذایی خاص است. در این صورت، با قطع مصرف داروها یا مواد غذایی مورد نظر، ممکن است این مشکل بهبود یابد.
داروهایی که باعث تلخی دهان می‌شوند!
تعداد حداقل ۲۵۰ نوع دارو وجود دارند که می‌توانند باعث ایجاد طعم تلخ در دهان شوند. بر اساس فرضیه‌های موجود، علل زیر می‌توانند به این موضوع منجر شوند:
۱. تأثیر داروها بر روی گیرنده‌های مرتبط با حس چشایی در مغز.
۲. ترکیب داروها با بزاق در حین مخلوط شدن.
۳. تداخل مولکول‌های دارویی که در رگ‌های خونی جریان دارند و گیرنده‌های حس چشایی در جوانه‌ها.
بعضی از داروهایی که این عارضه را ایجاد می‌کنند عبارتند از:
۱. آنتی‌بیوتیک‌ها مانند آمپی‌سیلین، ماکرولیدها، کینولون‌ها، سولفامتوکسازول، تری‌متوپریم و تتراسایکلین.
۲. داروهای قلبی از جمله برخی داروهای کاهنده فشار خون، دیورتیک‌ها (ادرارآورها)، استاتین‌ها و داروهای ضد بی‌نظمی و آریتمی قلبی.
۳. داروهای شیمی‌درمانی از جمله سیس‌پلاتین، سیکلوفسفامید و اتوپوساید.
۴. برخی داروهای نورولوژیک مانند داروهای ضد پارکینسون، داروهای میگرن و مرخ‌کننده‌های عضلات.
۵. داروهای روان‌گردان که شامل اکثر ضدافسردگی‌های سه حلقه‌ای، برخی از داروهای ضدروان‌پریشی، ضداضطراب، تثبیت‌کننده‌های خلق و خو و خواب‌آورها هستند.
۶. داروهای دیگری که بدون نسخه پزشک تجویز می‌شوند، از جمله داروهای تیروئید، آنتی‌هیستامین‌ها، متسع‌کننده‌های برونش، داروهای ضدالتهاب، داروهای کمکی در ترک سیگار، ضدقارچ و ضدویروس.
در بالا به برخی از داروهایی که این طعم تلخ را ایجاد می‌کنند، اشاره شد. همچنین داروهای دیگری نیز وجود دارند که ممکن است باعث ایجاد این عارضه شوند، از جمله:
۱. مهارکننده‌های استیل کولین استراز برای بیماری آلزایمر.
۲. برونکودیلاتورها برای آسم و بیماری مزمن انسدادی رتعداد حداقل ۲۵۰ نوع دارو وجود دارند که می‌توانند باعث ایجاد طعم تلخ در دهان شوند. بر اساس فرضیه‌های موجود، علل زیر می‌توانند به این موضوع منجر شوند:
۱. تأثیر داروها بر روی گیرنده‌های مرتبط با حس چشایی در مغز.
۲. ترکیب داروها با بزاق در حین مخلوط شدن.
۳. تداخل مولکول‌های دارویی که در رگ‌های خونی جریان دارند و گیرنده‌های حس چشایی در جوانه‌ها.
بعضی از داروهایی که این عارضه را ایجاد می‌کنند عبارتند از:
۱. آنتی‌بیوتیک‌ها مانند آمپی‌سیلین، ماکرولیدها، کینولون‌ها، سولفامتوکسازول، تری‌متوپریم و تتراسایکلین.
۲. داروهای قلبی از جمله برخی داروهای کاهنده فشار خون، دیورتیک‌ها (ادرارآورها)، استاتین‌ها و داروهای ضد بی‌نظمی و آریتمی قلبی.
۳. داروهای شیمی‌درمانی از جمله سیس‌پلاتین، سیکلوفسفامید و اتوپوساید.
۴. برخی داروهای نورولوژیک مانند داروهای ضد پارکینسون، داروهای میگرن و مرخ‌کننده‌های عضلات.
۵. داروهای روان‌گردان که شامل اکثر ضدافسردگی‌های سه حلقه‌ای، برخی از داروهای ضدروان‌پریشی، ضداضطراب، تثبیت‌کننده‌های خلق و خو و خواب‌آورها هستند.
۶. داروهای دیگری که بدون نسخه پزشک تجویز می‌شوند، از جمله داروهای تیروئید، آنتی‌هیستامین‌ها، متسع‌کننده‌های برونش، داروهای ضدالتهاب، داروهای کمکی در ترک سیگار، ضدقارچ و ضدویروس.
علل تلخی دهان به دلیل مصرف داروهای خاص
داروهای کاهش‌دهنده اسید معده مانند امپرازول (پریلوسک) و پریواسید (لانزوپرازول) عمدتاً برای درمان سوزش سر دل مؤثر هستند، اما احساس تلخی در دهان نیز ممکن است به علت مصرف آنها به وجود آید. این داروها درمان رگورژیتاسیون (حرکت مایع معده به سمت بالا و پشت دهان) را نیز تسهیل می‌کنند. رگورژیتاسیون به خصوص زمانی رخ می‌دهد که فرد خم شده یا لباس‌های تنگ پوشیده است. مایع معده که اغلب شامل اسید معده است، باعث ایجاد طعم نامطبوع در دهان می‌شود.
عوارض طعم فلزی در دهان به دلیل مصرف کلاریترومایسین
برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها ممکن است باعث کاهش جذب زینک شوند. کاهش زینک می‌تواند منجر به ظهور طعم فلزی در دهان شود. به عنوان مثال، کلاریترومایسین (بیاکسین)، مترونیدازول (فلاژیل) و تتراسایکلین از جمله آنتی‌بیوتیک‌هایی هستند که ممکن است باعث ایجاد طعم فلزی در دهان شوند. با این حال، دقیقاً علت وقوع این اتفاق هنوز مشخص نشده است.
علائم همراه با تلخی دهان عبارتند از:
۱. ازدست‌دادن حس بویایی.
۲. سندرم سوزش دهان، سوزش و یا خارش دهان (به ویژه در زبان) که گاهی به لب‌ها و سایر قسمت‌های دهان انتشار می‌یابد.
۳. احتقان بینی (گرفتگی بینی).
۴. تغییرات در حس چشایی، مانند طعم فلزی در دهان.
۵. خشکی دهان.
۶. بوی بد دهان.
۷. خونریزی لثه.
۸. ترشح بیش از حد بزاق.
۹. تغییر در حرکات صورت به دلیل اختلال در عملکرد عصب‌های صورت.
۱۰. ورم یا التهاب لوزه‌ها.
۱۱. علائم مشابه آنفولانزا شامل خستگی مفرط، تب، گلودرد، سردرد، سرفه و درد.
۱۲. در برخی موارد، طعم بد دهان ممکن است نشان‌دهنده یک وضعیت جدی یا مهلک باشد که باید به سرعت ارزیابی و درمان شود، مانند بلعیدن یک گیاه سمی یا ماده شیمیایی.
اگر خودتان یا یکی از افراد اطرافتان هر یک از این علائم را تجربه می‌کنید، به سرعت به بخش اورژانس مراجعه کنید:
۱. تغییر در سطح هوشیاری یا احساس گیجی.
۲. مشکل در تنفس، سختی در نفس کشیدن یا تنگی نفس.
۳. ناتوانی در بلع.
۴. فلج یا ضعف در صورت.
۵. لکنت زبان.
۶. ورم ناگهانی در دهان، لب‌ها یا زبان.
تشخیص علت تلخی دهان یک فرایند چندمرحله‌ای است که شامل موارد زیر می‌شود:
- تهیه سابقه پزشکی بیمار: در این مرحله، جزئیاتی از سابقه پزشکی بیمار جمع‌آوری می‌شود تا اطلاعات مربوط به بیماری‌های قبلی، عادات غذایی، عوامل روانشناختی و دیگر عوامل مرتبط را دریافت کنیم.
- بررسی داروهای مصرفی: نوع و مقدار داروهایی که بیمار مصرف می‌کند بررسی می‌شود. برخی داروها می‌توانند عوارضی نظیر تلخی دهان را به همراه داشته باشند.
- بررسی سر، گردن و حفره دهان: پزشک ممکن است سر و گردن را بررسی کرده و حفره دهان را معاینه نماید تا هرگونه علائم قابل مشاهده ای را تشخیص دهد.
- آزمایش‌های تکمیلی: پزشک ممکن است تعدادی آزمایش تکمیلی از جمله آزمایش‌های چشایی را تجویز کند. در این آزمایش‌ها، بیمار می‌بایست محلول‌های شیرین، شور، ترش و تلخ را بچشد تا کیفیت و شدت آنها را ارزیابی کند. نتایج این آزمایش‌ها نیز برای ارزیابی حس چشایی استفاده می‌شود.
- آزمایش‌های تشخیصی متفرقه: در صورت مشکوک بودن به عفونت‌های باکتریایی یا قارچی، تست سواب انجام می‌شود. همچنین، در صورت وجود آسیب یا صدمه به سر و تأثیر بر روی اعصابی که جوانه‌های چشایی را تأمین می‌کنند و می‌تواند باعث تغییر یا ازدست‌دادن حس چشایی شود، ممکن است از سی‌تی‌اسکن یا MRI استفاده شود. همچنین، آزمایش خون و آزمایش ادرار نیز برای تشخیص هرگونه بیماری زمینه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرند.
پیشگیری از ایجاد تلخی دهان
پیشگیری از تجربه تلخی دهان می‌تواند با استفاده از روش‌های زیر به شما کمک کند:
- رعایت یک روتین مناسب برای حفظ سلامت دهان و دندان: این روتین شامل مسواک زدن منظم دندان‌ها و زبان است (مطمئن شوید که به آرامی زبان را مسواک می‌زنید). همچنین، برای جلوگیری از عفونت‌های دهانی مانند بیماری‌های لثه، از نخ دندان یکبار در روز استفاده کنید و دهان خود را با یک دهانشویه ضدباکتریال شویید.
- نگه داشتن دهان مرطوب با نوشیدن آب در طول روز: همچنین، جویدن آدامس بدون قند می‌تواند به فعال‌سازی تولید بزاق کمک کند.
- ترک سیگار و خودداری از مصرف غذاهای تند: ترک سیگار و اجتناب از مصرف برخی از غذاهای تند می‌تواند از وقوع اختلالات در جوانه‌های چشایی جلوگیری کند.
- استفاده از ظروف غیرفلزی: سعی کنید از ظروفی مانند شیشه یا سرامیک برای مصرف غذا و نوشیدنی استفاده کنید به جای ظروف فلزی.
درمان تلخی دهان
برای درک بهتر راه‌حل‌های حل این مشکل، بهتر است به پزشک متخصص گوش، حلق و بینی مراجعه کرده و تشخیص صحیح را بدست آورید. درمان تجربه تلخی دهان بستگی به علت اصلی آن دارد:
- در صورتی که این مشکل یا هرگونه تغییر در حس چشایی ناشی از مصرف داروها باشد، توصیه می‌شود سابقه پزشکی بیمار بررسی شده و تغییر در داروها ارزیابی شود.
- اگر این مسئله ناشی از بیماری مزمن یا بیماری اساسی باشد، توصیه می‌شود آن اختلال تشخیص داده و درمان شود.
- گاهی اوقات کمبود زینک می‌تواند علت اصلی تلخی دهان باشد. در این موارد، به بیمارانی که کمبود زینک دارند، مکمل زینک تجویز می‌شود. بر اساس برخی از مطالعات، حتی برای بیمارانی که تلخی دهان به دلایل نامشخص دارند، مصرف مکمل زینک توصیه می‌شود. تجربه تغییر در حس چشایی ناشی از درمان با پرتودرمانی یا شیمی‌درمانی به تدریج کاهش می‌یابد. در برخی موارد، مصرف مکمل زینک ممکن است برای این بیماران مفید باشد.
- طعم بد دهان پس از مسواک زدن یا انجام هر کدام از درمان‌های دندانپزشکی به‌طور موقت است و در عرض چند ساعت به طور خودبخود برطرف می‌شود.
قرص برای درمان تلخی دهان
برای درمان تلخی دهان با استفاده از دارو، پزشک ابتدا علائم شما را بررسی می‌کند و سابقه پزشکی و داروهایی که شما مصرف می‌کنید را مورد بررسی قرار می‌دهد. سپس، یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد.
به عنوان مثال، اگر پزشک متوجه شود که ریفلاکس اسید موجب تجربه طعم تلخ در دهان شما شده است، ممکن است داروهای آنتی‌اسید بدون نیاز به نسخه پزشک یا داروهای مسدودکننده گیرنده H2 یا باکلوفن (لیورسال) را توصیه کند. همچنین، اگر دلیل تلخی دهان شما مربوط به دیابت نوع 2 شیرین است، پزشک ممکن است دارویی مانند متفورمین (گلوکوفاژ) را تجویز کند. متفورمین به میزان قند (گلوکز) تولید شده توسط کبد کاهش می‌دهد.
درمان تلخی دهان با طب سنتی
درمان‌های طب سنتی زیر به رفع تلخی دهان کمک می‌کنند.
1. آب آلوئه‌ورا:
آب آلوئه‌ورا دارای خاصیت ضدمیکروبی و ضدالتهاب است که می‌تواند عفونت‌های دهان را بهبود بخشیده و طعم و بوی ناخوشایندی که ممکن است در ارتباط با مشکلات دهانی باشد را از بین ببرد.
یک قاشق چایخوری آب آلوئه‌ورای تازه را بگیرید و آن را به مدت ۵ دقیقه در دهان خود غرغره کنید.
سپس آب آلوئه‌ورا را بلعید.
همچنین می‌توانید نصف فنجان آب آلوئه‌ورا را نوشید.
این روش را دو بار در روز انجام دهید.
2. زردچوبه:
زردچوبه حاوی ماده‌ای به نام کورکومین است. کورکومین یک ضدباکتری قوی است که می‌تواند تمام باکتری‌های بد دهان را از بین ببرد، سلامت دهان را بهبود بخشد و تلخی دهان را برطرف کند.
چند قطره آب لیمو را به نصف قاشق چایخوری پودر زردچوبه اضافه کنید.
این خمیر غلیظ را روی زبان و درون دهانتان استفاده کنید.
دهان خود را با آب گرم بشویید.
این روش را به مدت ۲ هفته، یکبار در روز انجام دهید تا نتایج مطلوب را مشاهده کنید.
3. چای سبز:
چای سبز یک درمان بسیار خوب برای عفونت‌های دهانی است. این درمان علاوه بر بهبود سلامت دهان و دندان، می‌تواند طعم و بوی نامطبوع دهان را نیز کاهش دهد.
یک قاشق چایخوری چای سبز را به یک فنجان آب اضافه کنید.
آن را به مدت ۵ دقیقه در یک قوری به جوش بیاورید.
سپس چای را از طریق یک صافی رد کنید و اجازه دهید تا کمی خنک شود.
کمی عسل به چای اضافه کنید و سریعاً آن را مصرف کنید.
برای بهره‌برداری کامل از مزایای آن، باید حداقل دو بار در روز چای سبز بنوشید.
۴. دارچین:
دارچین به دلیل خواص ضدباکتریایی خود می‌تواند به‌عنوان یک روش درمانی مؤثر برای رفع مشکل تلخی دهان مورد استفاده قرار گیرد. این درمان قادر است به خوبی با عفونت‌های دهانی مبارزه کرده و با ازبین‌بردن عوامل بیماری‌زای دهان، بهبودی در سلامت دهان کلی را ایجاد کند.
نصف قاشق سوپ‌خوری پودر دارچین را به یک لیوان آب گرم اضافه کنید.
خوب آنها را با یکدیگر مخلوط کنید و از این محلول برای شستشوی دهان در فواصل زمانی مشخص استفاده کنید.
همچنین می‌توانید بجای پودر دارچین، از یک یا دو قطره اسانس دارچین نیز استفاده کنید.
این روش را باید ۲ تا ۳ بار در روز انجام دهید.
۵. روغن‌های درمانی:
استفاده از روغن می‌تواند در حذف پلاک دندان کمک کند. همچنین، بهبود بیماری‌های مختلف دهانی مانند برفک دهان، بوی نامطبوع دهان و ژنژیویت (التهاب لثه) که ممکن است منجر به تلخی دهان شوند، را تسهیل کند.
یک قاشق سوپ‌خوری روغن نارگیل یا کنجد را در دهان خود بریزید و به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه آن را در دهان خود غرغره کنید.
روغن را در دهانتان تف کنید و سپس به طور معمول دندان‌هایتان را مسواک بزنید.
این روش را هر روز صبح باید انجام دهید. این روش همچنین به درمان تلخی و بدمزه بودن دهان در صبح‌ها کمک می‌کند.
درمان خانگی مؤثر برای رفع تلخی دهان
علاوه بر درمان‌های دارویی یا روش‌های درمانی طب سنتی، از روش‌های خانگی نیز می‌توانید برای رفع این مشکل استفاده کنید.
۱. ترب سیاه:
ترب سیاه یکی از مؤثرترین درمان‌های طبیعی برای تلخی دهان ناشی از صفرا است. برای درمان به مدت ۱۰ روز، به ۱۰ ترب سیاه بزرگ نیاز دارید. اگر ترب سیاه ارگانیک پیدا کنید، آن بهتر است. هر روز صبح یک عدد ترب را پوست کنید و رنده کنید.
از یک‌پارچه تمیز برای گرفتن آب ترب رنده‌شده استفاده کنید. آب ترب سیاه مزه تلخی خواهد داشت. این آب‌میوه را هر روز صبح با معده خالی میل کنید. سپس بلافاصله به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه به پهلوی راست روی تخت دراز بخوابید.
۲. مرکبات:
مرکبات، آب‌میوه‌ها، اسموتی‌ها یا شربت‌ها می‌توانند به فعال‌شدن جوانه‌های چشایی و کاهش تلخی در دهان کمک کنند. همچنین، اضافه کردن آب پرتقال، لیمو یا لیموترش به غذاها می‌تواند به رفع این مشکل کمک کند و غذاها را خوش‌طعم‌تر کند.
۳. جوش شیرین:
پاشیدن مقداری جوش شیرین روی مسواک یا شستن دهان با نصف قاشق چایخوری جوش شیرین و آب، یک درمان طبیعی برای تلخی دهان است. این درمان خانگی به تنظیم تعادل pH کمک می‌کند، اسید را خنثی می‌کند و تلخی در دهان را کاهش می‌دهد.
۴. لیمو:
برای این درمان خانگی به ۱ لیمو و ۱ لیوان آب گرم نیاز دارید. آب یک لیمو را در یک لیوان آب گرم مخلوط کنید و از این محلول برای شستشوی دهان استفاده کنید. این کار را روزانه یک بار در مدت حداقل یک هفته انجام دهید تا نتایج را مشاهده کنید.
علت مؤثربودن این درمان این است که ویتامین C موجود در لیمو، pH از‌دست‌رفته دهان را تنظیم می‌کند.
علت پیوسته و مداوم تلخی دهان چیست؟
تغییر مداوم و پایدار در طعم دهان به عارضه دیسژئوزی معروف است. این وضعیت می‌تواند باعث تغییر در طعم مواد غذایی هنگام خوردن و نوشیدن شود. بسیاری از عوامل می‌توانند تلخی دهان را ایجاد کنند، اما در کل شرایط زیر می‌توانند به تجربه مداوم تلخی دهان منجر شوند:
- خشکی دهان:
این وضعیت در زمانی رخ می‌دهد که دهان به اندازه کافی بزاق تولید نمی‌کند. بزاق به مبارزه با باکتری‌ها کمک می‌کند و کاهش تولید بزاق به معنی افزایش باقی‌ماندن باکتری‌ها در دهان است. این مشکل باعث تجربه تلخی دهان می‌شود. - مشکلات دندان‌ها:
بهداشت نامناسب دندان می‌تواند باعث تجربه مداوم تلخی دهان شود. - بارداری:
تجربه تلخی یا طعم فلزی در دهان در سه ماهه ابتدایی بارداری رایج است. این وضعیت به دلیل تغییرات هورمونی در بدن که حس چشایی را تحت تاثیر قرار می‌دهد، رخ می‌دهد. تلخی دهان در اواخر بارداری و یا پس از زایمان کاهش می‌یابد. - یائسگی:
زنان در دوران یائسگی نیز ممکن است تجربه تلخی دهان داشته باشند. این وضعیت ممکن است به دلیل کاهش سطح استروژن رخ دهد. - ریفلاکس اسید:
گاهی اوقات تجربه تلخی دهان به دلیل بیماری ریفلاکس اسید معده رخ می‌دهد. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که عضلات معده ضعیف شده و اسید معده و یا صفرا وارد مری می‌شود. - استرس و اضطراب:
برخی افراد دائماً با استرس و اضطراب شدید روبرو هستند. این وضعیت می‌تواند حس چشایی فرد را تحریک کند و به همین دلیل باعث خشکی دهان و در نتیجه تجربه تلخی دهان می‌شود. - آسیب عصبی:
همانند حواس دیگر، جوانه‌های چشایی به طور مستقیم با سیستم عصبی در ارتباط هستند. آسیب به اعصاب می‌تواند باعث تغییر درحس چشایی فرد شده و در بعضی موارد تجربه تلخی دهان را ایجاد کند.
آیا تلخی دهان خطرناک است؟
تلخی دهان خطرناک است. این عارضه، علاوه بر اینکه تجربه ناراحت‌کننده‌ای است، ممکن است نشان‌دهنده مشکلات جدیتری باشد. اگر تلخی دهان به صورت مداوم و بدون دلیل قابل توجیه ادامه یابد، بهتر است به آن توجه کنید و به پزشک مراجعه کنید.
تلخی دهان می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات مربوط به سیستم گوارش، اختلالات کبدی، عفونت‌های دهان و دندان، و حتی برخی بیماری‌های جدی مانند دیابت و بیماری‌های عصبی باشد. بنابراین، نادیده گرفتن این علائم و عدم مراجعه به پزشک می‌تواند منجر به تشدید مشکلات و تاخیر در تشخیص و درمان مناسب شود.
بهترین راه برای مقابله با تلخی دهان، مشاوره و بررسی توسط یک پزشک متخصص است. پزشک شما با بررسی تاریخچه پزشکی شما، انجام آزمون‌های لازم و مشاهده علائم و نشانه‌های همراه، می‌تواند علت این مشکل را تشخیص داده و برنامه درمانی مناسب را برای شما تعیین کند.
به علاوه، رعایت بهداشت دهان و دندان، شامل تمیز کردن دهان و مسواک زدن منظم، استفاده از آب دهان شونده، و مصرف غذاهای سالم و متعادل نیز می‌تواند در کاهش تلخی دهان و بهبود وضعیت شما مؤثر باشد.
به طور کلی، اگر با تلخی دهان مواجه هستید و این عارضه به صورت مداوم ادامه دارد، بهتر است به آن توجه کنید و با پزشک خود مشورت کنید تا علت آن را بررسی کنید و برنامه درمانی مناسب را اجرا کنید.
علت تلخی دهان در بارداری
تلخی دهان یکی از علائم شایعی است که در دوران بارداری ممکن است رخ دهد. علت این مشکل در بارداری معمولاً به تغییرات هورمونی در بدن برمی‌گردد. در طول بارداری، سطح هورمون‌ها در بدن تغییر می‌کند و این تغییرات می‌تواند تأثیری بر حس چشایی داشته باشد، که در نتیجه به تلخی دهان منجر می‌شود.
علاوه بر تغییرات هورمونی، عوامل دیگری نیز می‌توانند در تلخی دهان در بارداری نقش داشته باشند. به عنوان مثال:
- ضایعات دهانی: در دوران بارداری، برخی زنان ممکن است ضایعات دهانی مانند التهاب لثه یا عفونت دهان داشته باشند که می‌تواند منجر به تلخی دهان شود.
- تغییرات طعم و بوی غذا: هورمون‌ها می‌توانند تأثیری بر حس طعم و بوی ما داشته باشند. این تغییرات ممکن است باعث تجربه تلخی در دهان در برابر غذاها یا مواد مختلف شود.
- استفاده از مکمل‌های آهن: مصرف مکمل‌های آهن در دوران بارداری برای جلوگیری از کمبود آهن معمول است. اما این مکمل‌ها می‌توانند علت تلخی دهان شوند.
- تغییرات گوارشی: در دوران بارداری، سیستم گوارشی نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرد. این تغییرات ممکن است باعث تلخی دهان و حس سوزش در دهان شود.
اگر تلخی دهان در دوران بارداری شما مزاحمت زیادی ایجاد می‌کند یا با سایر علائم همراه است، مناسب است با پزشک خود مشاوره کنید. پزشک شما می‌تواند با بررسی وضعیت شما و تشخیص علت دقیق، راهنمایی‌های لازم را ارائه دهد و در صورت لزوم درمان مناسب را تجویز کند.
تلخی دهان ممکن است یکی از علائمی باشد که به مشکلات کبدی مرتبط شود. کبد یک ارگان مهم در بدن است که وظیفه تصفیه خون، تولید صفرا، ذخیره سازی و سنتز مواد مغذی را برعهده دارد. وقتی کبد به درستی کار نمی‌کند یا مشکلی در عملکرد آن رخ می‌دهد، می‌تواند منجر به تلخی دهان شود.
تلخی دهان در برخی از مشکلات کبدی مانند زردی، التهاب کبد، سندرم کبد چرب، سنگ کلیه، بیماری صفرا و عفونت هپاتیتی رخ می‌دهد. این مشکلات می‌توانند باعث تغییر در ترشح صفرا و تجمع مواد مضر در بدن شوند، که در نتیجه تلخی دهان را ایجاد می‌کنند.
کبد و تلخی دهان
علاوه بر تلخی دهان، مشکلات کبدی ممکن است با علائم دیگری همراه باشند، از جمله:
- زردی پوست و چشم: این علامت به تجمع بیش از حد صفرا در بدن اشاره می‌کند.
- خستگی و ضعف عمومی: کبد نقش مهمی در تولید انرژی برای بدن دارد. مشکلات کبدی می‌توانند باعث خستگی و ضعف عمومی شوند.
- کاهش اشتها: مشکلات کبدی می‌توانند تأثیری بر اشتها و هضم غذا داشته باشند.
- تغییر در رنگ ادرار و مدفوع: ممکن است ادرار تیره و مدفوع روشن رنگ شوند.
اگر شما تلخی دهان همراه با علائم دیگر مشکوک به مشکلات کبدی دارید، بهتر است به پزشک خود مراجعه کنید. پزشک شما می‌تواند با بررسی وضعیت کبدی شما از طریق آزمون‌های خونی و تصویربرداری مثل سونوگرافی یا اسکن MRI، علت تلخی دهان را تشخیص داده و برنامه درمانی مناسب را تعیین کند. افزون بر این، رعایت یک سبک زندگی سالم شامل تغذیه مناسب، ورزش منظم و مصرف مقدار کافی آب نیز به بهبود عملکرد کبد و کاهش تلخی دهان کمک خواهد کرد.
علت تلخی دهان بعد از خوردن شیرینی
تلخی دهان پس از خوردن شیرینی ممکن است به علت عوامل مختلفی رخ دهد. در زیر، چند علت محتمل برای تلخی دهان پس از خوردن شیرینی آورده شده است:
- اثر شیرینی بر حس چشایی: خوردن شیرینی‌های بسیار شیرین می‌تواند حس چشایی را تغییر دهد. مصرف مقدار زیادی شیرینی ممکن است باعث ایجاد تلخی در دهان شود.
- ترکیب مواد شیرینی: برخی از مواد مورد استفاده در تهیه شیرینی‌ها ممکن است عامل تلخی دهان شوند. به عنوان مثال، بعضی از روش‌های پخت و تهیه شیرینی ممکن است باعث تولید ترکیبات تلخ شوند که تلخی در دهان را ایجاد می‌کنند.
- عوامل دیگر: عوامل دیگری مانند ترکیب مواد شیمیایی، افزودنی‌ها یا نگهدارنده‌های مصرف شده در شیرینی‌ها ممکن است باعث تلخی در دهان شوند. برخی افراد ممکن است حساسیت یا ناسازگاری به برخی از این مواد داشته باشند که تلخی را به همراه داشته باشد.
در هر صورت، اگر تلخی دهان پس از خوردن شیرینی مزاحمت زیادی برای شما ایجاد می‌کند و مدت زمان طولانی ادامه دارد، بهتر است به پزشک خود مراجعه کنید. پزشک شما می‌تواند با بررسی وضعیت شما و انجام آزمون‌های مورد نیاز، علت دقیق تلخی دهان را تشخیص داده و راهنمایی‌های لازم را ارائه دهد.
علت تلخی دهان در صبح
تلخی دهان در صبح می‌تواند به عوامل گوناگونی بستگی داشته باشد. در زیر، چندین علت محتمل برای تلخی دهان در صبح آورده شده است:
- تجمع صفرا: در طول شب، ترشح صفرا از کبد به روده‌ها کاهش می‌یابد. این باعث می‌شود که صفرا در روده‌ها تجمع کند و ممکن است در صبح روز بعد تلخی دهان ایجاد شود.
- خشکی دهان: در طول شب، آب دهان کاهش می‌یابد و ممکن است باعث خشکی دهان شود. خشکی دهان می‌تواند باعث ایجاد تلخی در دهان در صبح شود.
- عوامل غذایی: مصرف برخی مواد غذایی مانند قهوه، تنباکو، الکل، مواد شیرین کننده مصنوعی یا مواد غذایی با طعم شدید ممکن است به تلخی دهان در صبح منجر شود.
- التهاب لثه: التهاب لثه، پریودنتیت یا عفونت دهانی می‌تواند باعث تلخی دهان در صبح شود. در این حالت، تلخی ممکن است به علت وجود عفونت یا مواد زائد در دهان ایجاد شود.
- عوامل دهانی: وجود ترک‌ها، عفونت‌ها، زخم‌ها یا بیماری‌های دهانی مانند التهاب زبان (گلوسیتیس) می‌تواند باعث تلخی دهان در صبح شود.
- مشکلات گوارشی: برخی از مشکلات گوارشی مانند عسره هضم یا رفلکس اسید معده می‌توانند به تلخی دهان در صبح منجر شوند.
اگر تلخی دهان در صبح برای شما مزاحمت زیادی ایجاد می‌کند و به طور مداوم ادامه دارد، بهتر است به پزشک خود مراجعه کنید. پزشک شما می‌تواند با بررسی علت دقیق تلخی دهان و شرح علائم دیگر، تشخیص صحیح را بررسی کرده و راهنمایی‌های لازم را ارائه دهد.
رفع تلخی دهان
برای رفع تلخی دهان، می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
بهداشت دهان: بهداشت دهان منظم و بهداشت لثه می‌تواند به کاهش تلخی دهان کمک کند. مسواک زدن حداقل دو بار در روز، استفاده از مسواک مناسب و مراقبت از لثه‌ها از جمله اقدامات مهم هستند.
آب کافی مصرف کنید: مصرف آب کافی می‌تواند به ترطیب دهان و کاهش خشکی آن کمک کند. آب می‌تواند به تجمع صفرا و رسوبات در دهان نیز کمک کند.
استفاده از آب لیموترش: آب لیموترش به عنوان یک آنتی‌اکسیدان طبیعی می‌تواند به تعادل pH دهان کمک کند و تلخی را کاهش دهد. می‌توانید آب لیموترش را با آب مخلوط کرده و قبل یا بعد از صبحانه آن را بنوشید.
مصرف مواد طبیعی: مصرف برخی مواد طبیعی مانند شکر کمی، عسل، نعناع تازه، زنجبیل یا دمنوش‌های ضد التهابی مانند آویشن و نعناع هندی می‌تواند به کاهش تلخی دهان کمک کند.
رعایت تغذیه سالم: مصرف مواد غذایی سالم و تنوع در رژیم غذایی می‌تواند به بهبود طعم دهان و کاهش تلخی کمک کند. مصرف میوه‌ها، سبزیجات، مواد غذایی غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها و کم چربی می‌تواند مفید باشد.
مراجعه به پزشک: اگر تلخی دهان به طور مداوم ادامه دارد و مزاحمت زیادی ایجاد می‌کند، بهتر است به پزشک خود مراجعه کنید. پزشک شما می‌تواند علت دقیق تلخی دهان را تشخیص داده و درمان مناسب را تجویز کند.
توجه داشته باشید که علت تلخی دهان ممکن است بستگی به عوامل مختلفی داشته باشد. بنابراین، در صورت نیاز، مشاوره پزشکی حتماً لازم است.
