مسواک بین دندانی چیست؟ چه کاربردی دارد + نحو استفاده

استفاده از مسواک بین دندانی تقریباً بهترین روش برای تمیز کردن فضای میان دندان‌ها است. این نوع مسواک قادر است ذرات ریز مواد غذایی را از بین دندان‌ها بردارد و از ایجاد بیماری لثه جلوگیری کند. استفاده از این نوع مسواک، که به عنوان مسواک ارتودنسی نیز شناخته می‌شود، در اواخر مدت زمان افزایش یافته است و ما در این بخش به طور جامع درباره آن توضیحاتی ارائه داده‌ایم.

مسواک بین دندانی چیست؟

مسواک بین دندانی، یا به زبان انگلیسی “Interdental Brush”، یک نوع مسواک است که برای تمیز کردن فضاهای بین دندان‌ها استفاده می‌شود. این مسواک‌ها دارای یک سر بسیار کوچک و باریک هستند که شامل تعدادی الیاف ریز و نرم می‌باشد. در واقع، این بخش که به اصطلاح “فرچه” نیز شناخته می‌شود، بخش اصلی این نوع مسواک را تشکیل می‌دهد.

مسواک ارتودنسی یا مسواک بین دندانی، بر خلاف گمانه‌های بسیاری از افراد، هیچ‌گونه جایگزینی برای مسواک‌های معمولی نیست؛ بلکه به عنوان یک تکمیل کننده، همراه با مسواک‌های معمولی استفاده می‌شود و به طور کلی در بهبود سلامت دهان و دندان کمک می‌کند.

با توجه به اینکه با مسواک معمولی فقط سطوح جلو و عقب دندان‌ها تمیز می‌شوند و فضاهای بین دندانی عملاً دست‌نخورده باقی می‌مانند و در معرض خطر پوسیدگی قرار می‌گیرند، با استفاده از مسواک‌های ریز و باریکی که به خوبی در فضاهای بین دندانی وارد می‌شوند، می‌توان این فضاها را نیز به طور کامل تمیز کرد.

مسواک بین دندانی چه ویژگی هایی دارد ؟

مسواک بین دندانی ویژگی‌های زیر را داراست:

1. شکل و طراحی: مسواک بین دندانی یک برس کوچک به شکل استوانه یا مخروط شیشه‌ای است که با پرزهایی احاطه شده است.
2. استفاده اصلی: این نوع مسواک در اصل برای تمیز کردن فضای زیر سیم‌های ارتودنسی، اطراف کش‌ها و براکت‌ها استفاده می‌شود. همچنین، این مسواک قادر است فاصله بین دندان‌ها را نیز تمیز کند.
3. تمیز کردن پلاک: مسواک بین دندانی به خوبی پلاک‌هایی که بین دندان‌ها شکل می‌گیرند را به واسطه وجود دستگاه‌های ارتودنسی تمیز می‌کند. این نوع مسواک نیز به عمق کمتری نفوذ می‌کند نسبت به خلال دندان. استفاده از این مسواک به جای نخ دندان باید بر اساس توصیه دندانپزشک باشد.
4. انتخاب مناسب: شکل استوانه‌ای و اندازه برس مسواک بین دندانی باید به گونه‌ای انتخاب شود که استفاده از آن آسان و بدون ایجاد هیچ فشاری باشد. فشارهای دردناک بر روی لثه ممکن است باعث تحلیل لثه شوند.
5. مشاوره دندانپزشک: برای انتخاب مناسب‌ترین نوع و اندازه مسواک بین دندانی، بهتر است با مشاوره ارتودنتیست یا دندانپزشک خود عمل کنید. دسته‌های این مسواک‌ها در دو مدل کوتاه و بلند وجود دارند و بسته به راحتی استفاده کننده می‌توانید یکی را انتخاب کنید. اندازه و شکل آن نیز بر اساس فاصله بین دندان‌ها متفاوت است، بنابراین مسواک بزرگ برای فاصله‌های دندانی باریک و کوچک مناسب نیست و نباید با استفاده از فشار آن را بین دندان‌ها فرو کرد.

شش نکته مهم درباره مسواک‌های بین دندانی که باید بدانید:

1. عمر محدود: مسواک‌های بین دندانی در مقایسه با مسواک‌های معمولی عمر کمتری دارند. هر مسواک بین دندانی معمولاً بین ۲ تا ۴ هفته قابل استفاده است و سپس باید تعویض شود.
2. تمیز کردن بعد از استفاده: پس از استفاده از مسواک بین دندانی، باید آن را به طور کامل تمیز کرده و آماده استفاده مجدد کنید. این اقدام به حفظ بهداشت دهان و دندان کمک می‌کند.
3. تمیزی بهتر از نخ دندان: مسواک‌های بین دندانی حتی بهتر از نخ دندان، فضاهای بین دندانی را تمیز می‌کنند. با استفاده صحیح، می‌توانند کش‌ها و براکت‌ها را نیز به خوبی تمیز کنند.
4. بدون آسیب به لثه: در صورت استفاده صحیح، مسواک‌های بین دندانی هیچ گونه آسیبی به لثه‌ها وارد نمی‌کنند. با رعایت فشار و تکنیک صحیح مسواک‌زنی، می‌توانید بهداشت لثه‌ها را حفظ کنید.
5. انتخاب سایز مناسب: هر فرد باید از مسواک بین دندانی با سایز مناسب برای خودش استفاده کند. اندازه مسواک باید با فضای بین دندان‌ها و دندان‌های فرد سازگار باشد.
6. ضرورت استفاده در ارتودنسی ثابت: در مورد درمان ارتودنسی ثابت، استفاده از مسواک بین دندانی الزامی است. این مسواک به خوبی کمک می‌کند تا دستگاه ارتودنسی تمیز و بهداشتی باقی بماند.

افرادی که باید از مسواک اینترادنتال استفاده کنند، عبارتند از:

• هر شخصی که به سلامت و بهداشت دهان و دندان خود اهمیت می‌دهد، قادر است از این مسواک‌ها استفاده کند. به عبارت دیگر، تقریباً هیچ محدودیتی در استفاده از آن‌ها وجود ندارد.
• به طور خاص، افرادی که دندان‌های نامنظمی دارند و نامنظمی دندان‌هایشان مانع از تمیز کردن آن‌ها می‌شود، می‌توانند از مزایای مسواک بین دندانی بهره‌بردارند.
• همچنین تمام افرادی که درمان ارتودنسی دریافت می‌کنند، توصیه می‌شود که برای حفظ بهتر بهداشت دهان و دندان در حین ارتودنسی، تمیز کردن حاشیه دندان‌ها و دستگاه ارتودنسی خود، حتماً از مسواک‌های بین دندانی استفاده کنند. به دلیل استفاده گسترده افرادی که درمان ارتودنسی را تجربه می‌کنند، اغلب به این مسواک‌ها مسواک ارتودنسی نیز گفته می‌شود.

نحوه استفاده از مسواک ارتودنسی یا بین دندانی به شرح زیر است:

۱. قبل از هرچیز، یک مسواک ارتودنسی مناسب با وضعیت دندان‌ها و دستگاه ارتودنسی خود را تهیه کنید.

۲. قبل از استفاده معمولی از مسواک، بهتر است لابلای دندان‌های خود را با مسواک بین دندانی تمیز کنید.

۳. فرچه مسواک را به آرامی در فضای بین دندانی وارد کنید.

۴. هیچ‌گاه با زور و فشار زیاد فرچه را وارد نکنید.

۵. مسواک را به آرامی به جهت عقب و جلو حرکت دهید و این کار را برای تمام فضاهای بین دندانی تکرار کنید.

۶. تلاش کنید قبل از هر بار مسواک زدن، از فرچه بین دندانی استفاده کنید. اما در هر صورت، حداقل یک بار در شب می‌توانید از مزیت مسواک بین دندانی برای تمیز کردن بین دندان‌ها و دستگاه ارتودنسی خود استفاده کنید.

با رعایت این مراحل، می‌توانید به درستی از مسواک ارتودنسی یا بین دندانی استفاده کنید.

آیا استفاده از برس‌های بین دندانی باعث خونریزی می‌شود؟

وقتی برای اولین بار از برس‌های بین دندانی استفاده می‌کنید، ممکن است لثه‌های شما حساس شده و به دلیل از بین بردن پلاک و جمع شدن مواد و باکتری‌ها بین دندانی، لثه‌ها به طور موقت خونریزی کنند. اما اگر استفاده از برس را ادامه دهید، پس از بهبود کامل لثه‌ها، دیگر خونریزی را تجربه نخواهید کرد.

اگر پس از استفاده اولیه از برس‌های بین دندانی با خونریزی لثه مواجه شدید و این اتفاق تکراری شد، حتماً با دندانپزشک و متخصص ارتودنسی خود مشورت کنید. آنها به شما خواهند گفت که مشکل از کجاست و در صورت لزوم، نوع برس بین دندانی شما را تغییر خواهند داد.

هر چند زمانی باید از این برس‌ها استفاده کرد؟

مهم‌ترین نکته این است که هیچ چیزی می‌تواند جای مسواک معمولی را بگیرد، بنابراین شما باید همواره با برس‌های معمولی دندان‌های خود را تمیز کنید. همچنین توصیه می‌شود به ازای هر بار استفاده از مسواک معمولی، از برس‌های بین دندانی نیز استفاده کنید. اما اگر به هر دلیلی نمی‌توانید به طور مداوم از آن استفاده کنید، حداقل یک بار در روز با کمک این برس فضاهای بین دندانی خود را تمیز کنید.

بهترین جایگزین برای مسواک ارتودنسی چیست؟

در صورتی که امکان استفاده از مسواک‌های ارتودنسی وجود نداشته و یا استفاده از آنها باعث خونریزی و حساسیت شدید لثه شود، می‌توانید به دنبال جایگزینی باشید. بهترین جایگزین برای این مسواک‌ها نخ دندان است. می‌توانید از نخ دندان نیز برای تمیز کردن فضاهای بین دندانی استفاده کنید، اما کارایی نخ دندان به اندازه برس بین دندانی نیست. به هر حال، در بهترین حالت، استفاده ترکیبی از مسواک معمولی، مسواک ارتودنسی باریک و نخ دندان توصیه میشود.

استفاده از برس بین دندانی برای ماساژ لثه

برس‌های کوچک بین دندانی را هم برای ماساژ لثه می‌توان استفاده کرد. در این روش، برس را به آرامی روی لثه حرکت داده تا به بافت لثه خونرسانی شود. باید توجه داشت که هنگام قرار دادن برس روی لثه، نباید فشار زیاد و بی‌حسابانه‌ای اعمال شود، زیرا ممکن است لثه‌ها آسیب ببینند.

توجه کنید که اگر بیماری لثه دارید و آن را درمان نکرده‌اید، از این برس‌ها استفاده نکنید، زیرا ممکن است باعث تحریک بافت شده و احتمال التهاب و خونریزی را افزایش دهد. قبل از استفاده از این برس‌ها، در صورت داشتن مشکلات لثه، حتماً با دندانپزشک خود مشورت کنید، زیرا ممکن است تا زمان برطرف شدن مشکل لثه، استفاده از این برس‌ها مناسب نباشد و مشکل را تشدید کند.

آیا می‌توان از این مسواک‌ها برای تمیز کردن اطراف ایمپلنت استفاده کرد؟

علاوه بر کاربرد و اهمیت این مسواک‌ها در ارتودنسی دندان، در اطراف ایمپلنت نیز می‌توان از مسواک بین دندانی مناسب استفاده کرد. این کار باعث می‌شود ایمپلنت مقاومت بیشتری در برابر هجوم باکتری‌ها داشته باشد و کمتر آسیب ببیند. همچنین، برای تمیز کردن فضاهای بین پیچ‌های ایمپلنت و زیر پروتزهای دندانی نیز از این نوع مسواک استفاده می‌شود. نحوه استفاده از این مسواک‌ها، که به نوعی می‌توانند با نام “مسواک بین دندانی ایمپلنت” نیز شناخته شوند، به این صورت است که مسواک را اطراف پین‌های ایمپلنت قرار داده و با حرکات رفت و برگشت آرام، بین پین‌ها را تمیز می‌کنیم.

مزایا و معایب استفاده از مسواک بین دندانی:

مزایا:

• استفاده از این مسواک بسیار ساده و آسان است.
• قابلیت تمیز کردن فاصله میان دندانها را دارد.
• بر خلاف نخ دندانهای مومی، این نوع مسواک لایه مومی را روی سطح دندان نگه نمی‌دارد.
• سادگی تمیز کردن مسواک بین دندانی را فراهم می‌کند.

معایب:

• قیمت این مسواک‌ها نسبت به نخ دندان بالاتر است.
• امکان استریل کردن آنها وجود ندارد، اگرچه می‌توانید آنها را تمیز کنید.
• این نوع مسواک‌ها یک سیم ظریف در وسط خود دارند که معمولاً هنگام استفاده ممکن است به لثه‌ها آسیب برساند.

انواع مسواک بین دندانی

انواع مسواک بین دندانی به شکل‌ها و ویژگی‌های مختلفی وجود دارند. در زیر به برخی از انواع مسواک بین دندانی رایج اشاره خواهم کرد:

1. مسواک بین دندانی تک سر: این نوع مسواک دارای یک سر برس است و برای تمیز کردن فضای بین دندان‌ها و حذف روکش‌های بکتریایی استفاده می‌شود. سر برس می‌تواند مستقیم یا زاویه دار باشد.
2. مسواک بین دندانی دو سر: این نوع مسواک دارای دو سر برس است که به صورت موازی یا به شکل “V” در آن قرار داده شده‌اند. این مسواک برای تمیز کردن فضای بین دندان‌ها و همچنین اطراف ایمپلنت‌ها و پل‌های دندانی مناسب است.
3. مسواک بین دندانی الکتریکی: این نوع مسواک با حرکت الکتریکی برس، به طور مکانیکی فضای بین دندان‌ها را تمیز می‌کند. برخی از مدل‌های این نوع مسواک دارای سر برس قابل تعویض هستند.
4. مسواک بین دندانی مخروطی: این نوع مسواک دارای برسی با شکل مخروطی است که به راحتی در فضاهای بین دندان‌ها وارد می‌شود و آنها را تمیز می‌کند.
5. مسواک بین دندانی با سیم: این نوع مسواک دارای یک سیم نایلونی بر روی که برس قرار دارد. این سیم نیز برای تمیز کردن فضای بین دندان‌ها و حذف روکش‌های بکتریایی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

توجه داشته باشید که هر نوع مسواک بین دندانی ممکن است برای نیازهای خاصی مناسب باشد. برای انتخاب مناسب‌ترین نوع مسواک برای خود، بهتر است با دندانپزشک خود مشورت کنید.

آیا میتوان به جای استفاده از نخ دندان از مسواک بین دندانی استفاده کرد؟

بله، می‌توان به جای استفاده از نخ دندان، از مسواک بین دندانی نیز استفاده کرد. در واقع، مسواک بین دندانی یک جایگزین موثر برای نخ دندان است و برای تمیز کردن فضای بین دندان‌ها و حذف روکش‌های بکتریایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. مزیت استفاده از مسواک بین دندانی این است که می‌تواند به طور همزمان فضای بین دندان‌ها را تمیز کند و همچنین از آسیب رساندن به لثه‌ها جلوگیری کند. با این حال، در صورتی که دندان‌ها چرخشی داشته باشند یا فاصله بین دندان‌ها بسیار بزرگ باشد، استفاده از نخ دندان همچنان می‌تواند مفید واقع شود. همچنین، در صورتی که دارای ایمپلنت‌ها، پل‌های دندانی یا دستگاه‌های ارتودنسی باشید، بهتر است با دندانپزشک خود در مورد استفاده مناسب از مسواک بین دندانی و نخ دندان مشورت کنید.

چند بار در روز باید از مسواک بین دندانی استفاده کنیم؟

به طور کلی، برای حفظ بهداشت دهان و دندان‌ها، توصیه می‌شود روزانه حداقل یک بار از مسواک بین دندانی استفاده کنید. این می‌تواند در هر زمانی از روز باشد که شما ترجیح می‌دهید، مثلاً می‌توانید آن را قبل یا بعد از مسواک کردن دندان‌ها استفاده کنید.

بهترین زمان برای استفاده از مسواک بین دندانی پیش از مسواک کردن دندان‌ها است. با استفاده از مسواک بین دندانی، می‌توانید روکش‌های بکتریایی و ذرات غذایی میان دندان‌ها را بردارید و سپس با مسواک کردن دندان‌ها، به تمیزی کامل دهان خود برسید.

در برخی موارد خاص مانند داشتن ایمپلنت‌ها، پل‌های دندانی یا دستگاه‌های ارتودنسی، دندانپزشک شما ممکن است توصیه کند که بیش از یک بار در روز از مسواک بین دندانی استفاده کنید. در این صورت، پیروی از دستورات و نکاتی که توسط دندانپزشکتان به شما داده شده است، بسیار مهم است.

به همراه استفاده از مسواک بین دندانی، بهتر است همچنین دو بار در روز (صبح و شب) دندان‌های خود را با مسواک معمولی به مدت دو دقیقه تمیز کنید.