به دندانهای موقتی کودکان که با قاعده خاصی رشد و ریزش میکنند دندانهای شیری می‌گویند. فرآیند تشکیل این دندان‌ها از دوره جنینی آغاز شده و در حدود شش ماهگی بعد از تولد در می‌آیند. اگر دندان شیری فرزندتان لق شده و ناراحتش میکند، به احتمال زیاد دودل هستید که آیا بهتر است دندان لق را بکشید یا این که صبر کنید تا خودش بیفتد. بیرون کشیدن دندان لق هر چند به نظر راحت‌تر می‌آید، اما همیشه بهترین کار نیست. در ادامه با محل و زمان رویش دندان های شیری و دائمی کودکان آشنا می شویم.
فهرست مطالب
- کدام دندان ها شیری هستند و می افتند؟
- چه دندان هایی شیری هستند؟
- کدام دندان های شیری می افتند؟
- زمان دقیق افتادن دندانهای شیری
- دندان شیری کی می افتد؟
- مدت زمان رویش دندان دائمی بعد از افتادن دندان شیری
- مدت زمان درآمدن دندان دائمی
- دندان آسیاب شیری در چه سنی می افتد؟
- دلایل متفاوت بودن زمان افتادن دندان های آسیاب در کودکان چیست؟
- علت لق شدن دندان شیری چیست؟
- بهترین روش‌های نگهداری دندان شیری چگونه است؟
- درباره لق شدن دندان دائمی
- سخن پایانی و سوالات متداول
کدام دندان ها شیری هستند و می افتند؟
دندانهای شیری به اولین دندانهایی گفته میشود که از لثه بیرون میزنند. همان‌طور که گفته شد رشد این دندان‌ها معمولا از شش ماهگی با بروز علائم دندان درآوردن نوزاد، آغاز می شود. دندان های شیری بین سن 7 تا 12 سالگی جای خود را به دندانهای دائمی می‌دهند. کودکان 20 دندان شیری دارند که تا سن 2 یا 3 سالگی رشد آنها تکمیل میشود.
20 دندان شیری کودک بین دو آرواره بالا و پایین تقسیم می‌شوند. در هر آرواره دندانهای پیشین، نیش و آسیاب قرار گرفته است. در این زمان باید مراقبت سلامتی دندانهای کودک باشید و تمام نکات و موارد بهداشتی را رعایت کنید. سلامت این دندان‌ها بر سلامت و نحوه رشد دندانهای دائمی تأثیر می‌گذارد. (دندان سازی تجربی)
چه دندان هایی شیری هستند؟
دندانهای شیری به اولین دندانهایی گفته میشود که از لثه بیرون میزنند. چه دندان هایی شیری هستند؟ همان‌طور که گفته شد رشد این دندان‌ها معمولا از شش ماهگی با بروز علائم دندان درآوردن نوزاد، آغاز می شود. دندان های شیری بین سن 7 تا 12 سالگی جای خود را به دندانهای دائمی می‌دهند. کودکان 20 دندان شیری دارند که تا سن 2 یا 3 سالگی رشد آنها تکمیل میشود.
20 دندان شیری کودک بین دو آرواره بالا و پایین تقسیم می‌شوند. در هر آرواره دندانهای پیشین، نیش و آسیاب قرار گرفته است. در این زمان باید مراقبت سلامتی دندانهای کودک باشید و تمام نکات و موارد بهداشتی را رعایت کنید. سلامت این دندان‌ها بر سلامت و نحوه رشد دندانهای دائمی تأثیر می‌گذارد. (عکس دندان کامل انسان)
- دو دندان جلویی پایینی (جلویی مرکزی فک پایین) معمولا اولین دندانهایی هستند که بیرون می زنند، در حدود پنج تا هفت ماهگی.
- دو دندان جلویی بالایی دندانهای بعدی هستند که در حدود شش الی هشت ماهگی بیرون میزنند.
- دندانهای جلویی کناری بالا (دو دندان کنار دندانهای وسطی) در حدود نه الی یازده ماهگی بیرون میزنند.
- دندانهای جلویی کناری پایین (دو دندان کنار دندانهای وسطی) در حدود ده تا دوازده ماهگی بیرون میزنند.
- دندانهای آسیاب بزرگ اول (مولراول) در حوالی ۱۲ تا ۱۶ ماهگی بیرون میزنند.
- دندانهای نیش در حدود ۱۶ الی بیست ماهگی بیرون میزنند.
- دندانهای آسیاب بزرگ دوم در حدود ۲۰ تا ۳۰ ماهگی بیرون میزنند.
ترتیب افتادن دندان شیری معمولا در حدود شش سالگی به تدریج لق شده و می افتند و جا را برای بیرون آمدن دندانهای دائمی باز می کنند. گاهی اوقات ممکن است این فرآیند تا یک سال هم تاخیر داشته باشد. اولین دندان شیری که می افتد معمولا دو دندان جلویی پایینی است و پس از آن دو دندان جلویی بالایی. پس از آن به نوبت دندانهای جلویی کناری، آسیاب بزرگ اول (مولر اول) و دندانهای آسیاب دوم.
کدام دندان های شیری می افتند؟
قبل از هرچیز لازم است بدانید زمان هایی که برای ترتیب افتادن دندان شیری کودک اعلام می شود تنها یک چارچوب کلی است و نمی توان با قطعیت در مورد همه کودکان یک نظر داد. رشد اولین دندان شیری چه در سه ماهگی و چه بعد از یک سالگی هر دو طبیعی است.اگر دندان کودکتان به ترتیبی که در این مقاله یا جاهای دیگر گفته می شود نیفتاد اصلا نگران نشوید. (رویش دندان دائمی پشت دندان شیری فک بالا)
زمان دقیق افتادن دندانهای شیری
برخی از والدین تصور اشتباهی درباره زمان دقیق افتادن دندانهای شیری فرزندشان دارند و فکر می کنند تمامی دندان شیری کودک در سن 6 سالگی می افتد, در حالیکه این تصور والدین نادرست است.
دندان های شیری فک پایین
- دندان های پیش میانی کودک معمولا در 4 الی 7 ماهگی رشد کرده و در 6 الی 7 سالگی می افتد.
- دندان پیش جانبی کودک در 10 الی 16 ماهگی رشد کرده و در 7 الی 8 سالگی می افتد.
- دندان نیش در 17 الی 23 ماهگی رشد کرده و در 9 الی 12 سالگی رشد می کند.
- دندان آسیاب اول فک پایین در 14 الی 18 ماهگی رشد کرده و در 9 الی 11 سالگی می افتد.
- دندان آسیاب دوم فک پایین در 23 الی 31 ماهگی رشد کرده و در 10 الی 12 سالگی می افتد.
دندان های شیری فک بالا
- دندان پیش میانی در 8 الی 12 ماهگی کودک رشد می کند و در 6 الی 7 سالگی می افتد.
- دندان پیش جانبی در 9 الی 13 ماهگی کودک رشد می کند و در 7 الی 8 سالگی می افتد.
- دندان نیش فک بالا در 16 الی 22 ماهگی رشد کرده و در 10 الی 12 سالگی می افتد.
- دندان آسیاب اول فک بالا در 13 الی 19 ماهگی رشد کرده و در 9 الی 11 سالگی می افتد.
- دندان آسیاب دوم فک بالا در 25 الی 33 ماهگی رشد کرده و در 10 الی 12 سالگی می افتد.
زمان افتادن دندان‌ها به وجود دندان دائمی در زیر دندان شیری بستگی دارد:
روند طبیعی افتادن دندان
در کل اگر شما و فرزندتان بتوانید با لق بودن دندان کنار بیایید، بهتر است دندان را نکشید و صبر کنید تا کاملاً لق شود و خود به خود بیفتد. به این ترتیب درد و خونریزی ناشی از افتادن دندان به حداقل می‌رسد.
خونریزی افتادن دندان
اگر دندان لق به‌طور طبیعی بیفتد، خونریزی حداقل خواهد بود، فقط کافی است از فرزندتان بخواهید دهانش را با آب بشوید. اما اگر دندان در اثر ضربه دیدن و هنگام تکان دادن بیفتد، خونریزی بیشتر میشود. برای توقف خونریزی از کودک بخواهید تا گاز پانسمان یا حوله تمیز را فشار دهد. خونریزی پس از یک ساعت قطع میشود.
ترس کودکان از افتادن دندان
بسیاری از کودکان به تصور این که افتادن دندان درد دارد یا این که بعد از این اتفاق دیگر نمی‌توانند غذا بخورند، مضطرب می‌شوند. (ورم صورت بعد از گذاشتن دندان مصنوعی)
به فرزندتان اطمینان دهید که افتادن دندان فقط سوزش ملایمی دارد، اما اگر کودک درد دارد، می‌توانید روی لثه ژل بزنید.
دندان شیری کی می افتد؟
دندان های شیری کودکان اصولا از سن 6 سالگی می افتند . افتادن آن ها از دو دندان جلویی بالا و یا پایین اغاز می شود. برخی اوقات احتمال دارد دندان شیری کودک 6 ماه زودتر شروع به افتادن کند یا 6 ماه دیرتر این کار انجام شود. اما در مجموع در سن 5 و نیم سالگی می بایستی عکسی از دندان های وی تهیه شود و با تجویز پزشک تائید می شود که این دندان لق است یا به صورت صاف در نمی آید.
در سن پنج سالگی با مراجعه به پزشک و معاینات وی اگر دندان به شکلی باشد که ظاهر طبیعی ندارد می بایستی حتما کشیده شود. اگرچه دندان شیری تا سن 7 سالگی دچار لق زدگی نشود احتمال دارد از درون شروع به رشد کردن کرده باشد و در نهایت با به موقع عکس انداختن از دندان ها به وسیله دندانپزشک زیبایی تعیین می شود وگرنه دندان در جایگاه مناسبی رشد نمی کند.
از سن پنج سالگی به بعد دندان های شیری می افتند. برخی از کودکان زودتر این اتفاق برای آن ها می افتد و در بعضی از آن ها ممکن است دیرتر رخ دهد. مسئله حائز اهمیتی که باید به آن توجه داشت این است که دندان های دائمی در جایگاه خود قرار باید گرفته شوند. در نهایت تعویق در افتادن آن ها و یا زود افتادن آن ها تاثیرات چندانی ندارد. مسئله بسیار مهمی که باید به آن توجه کرد، این است که اگرچه دندان در جایگاه خود رشد نکند امکان دارد به شکل کج در بیاید. دندانهای همیشگی می بایستی زیر دندانهای شیری رشد کنند.
مدت زمان رویش دندان دائمی بعد از افتادن دندان شیری
در صورتی که دندان شیری زودتر از موعدد مورد انتظار افتاده باشد، مقداری تاخیر در بیرون زدن دندان دائمی محتمل است. در شرایطی که دندان در زمان مقرر افتاده باشد، فاصله طبیعی بین افتادن دندان تا بیرون زدن دندان دائمی می تواند از یک هفته تا 6 ماه باشد. این دوره زمانی کاملا طبیعی است و عدم رشد دندان دائمی تا 6 ماه بعد نیز جای نگرانی ندارد. (قیمت دندان مصنوعی تکی چسبی)
مدت زمان درآمدن دندان دائمی
مدت زمان درآمدن دندان دائمی امری بسیار مهم است که تاثیرات آن میتواند در تمامی طول عمر کودک احساس شود. معمولا والدین متوجه اولین دندان دائمی که برای فرزندانشان رشد میکند نمی شوند و آن ها را با دندانهای شیری اشتباه میگیرند.
اولین دندان دائمی معمولا در جایی رشد میکند که هیچ دندان شیری وجود ندارد و به همین دلیل است که والدین از رشد آن بی خبر میمانند یا آنها را با دندانهای شیری اشتباه میگیرند. این دندان ها در فک پایین کودکان و دندانهای عقبی رشد میکند که علاوه بر پر کردن جای خالی دندان از سلامت سایر دندان ها نیز حفاظت میکند.
مدت زمان درآمدن دندان دائمی در کودکان معمولا از ۶ سالگی آغاز میشود یعنی زمانی که دندان دائمی شروع به رشد میکند ابتدا در استخوان فک رویش پیدا میکند و در زیر دندانهای شیری قرار دارند. با رشد و بزرگ شدن کودک طبیعتا دندان هم رشد کرده و به سمت بالا حرکت میکند.
مطمئنا با اصطلاح لق شدن دندان آشنا هستید، این لق شدن دندان زمانی پدید می آید که رشد دندان دائمی باعث شل شدن و تحلیل رفتن دندان شیری شود درست در این زمان است که دندان دائمی میخواد سر باز زند.
- روند رویش دندان های دائمی از شش سالگی شروع می شود و تا دوازه سالگی ادامه پیدا می کند.
- در سن دوازده سالگی 28 دندان دائمی در دهان ظاهر شده اند.
- پس از چند سال وقفه مجددا آرواره ها شاهد ظهور چهار دندان به نام دندان عقل در خود خواهند شد.
- در نهایت در سنین 17 الی 23 سالگی هر فرد در دهان خود 32 دندان دارد.
با این حال، برخی عوامل می توانند موجب افزایش فاصله طبیعی بین افتادن دندان تا بیرون زدن دندان دائمی شوند:
- ژنتیک/ داشتن سابقه خانوادگی تاخیر در بیرون زدن دندان
- عفونت یا پوسیدگی دندان شیری پیش از بیرون زدن دندان دائمی
- افتادن زودهنگام دندان شیری در اثر تصادف یا پوسیدگی شدید
- وارد شدن ضربه شدید به صورت که به دندان شیری آسیب وارد کرده است
- تب و بیماری های زمینه ساز که می توانند در تاخیر بیرون زدن دندان نقش داشته باشند.
در حال حاضر به شما توصیه می کنیم نگران نباشید. معمولا 7 سالگی سن میانگین برای بیرون زدن دندان دائمی به شمار می رود. در این سن دندان های دائمی پیشین بیرون می زنند. برای اطمینان خاطر بیشتر می توانید به یک دندانپزشک/ارتودنتیست مراجعه کنید تا از فک و وضعیت دندان های دائمی زیر خط لثه و استخوان فک عکس رادیوگرافی تهیه شود. وضعیت رشد دندان و محل قرارگیری دندان در بیرون زدن آن نقش مهمی دارد. در صورتی که مشکلی در این رابطه وجود داشته باشد، بهترین گزینه درمان به شما پیشنهاد خواهد شد. (قیمت ارتودنسی دندان های جلو)
دندان آسیاب شیری در چه سنی می افتد؟
به طور کلی افتادن دندان های شیری خصوصا دندان آسیاب شیری مانند درآوردن آنها و تعداد دندان شیری یکی از رایج ترین دغدغه های والدین می باشد که گاها تفکرات نادرستی هم در مورد آنها وجود دارد. مثلا برخی والدین فکر می کنند؛ تمامی دندان های شیری کودکشان باید در سن ۶ سالگی بیفتد و به همین دلیل مدام به دندانپزشک اطفال مراجعه میکنند. در صورتی که این تصور نادرست بوده و همان طور که تمام دندان های کودک در یک بازه زمانی مشخصی در نمی آیند، افتادن دندان ها هم قاعده و قانون مشخصی داشته و تا زمانی که ماموریت دندان به پایان نرسد، دندان شیری نمی افتد.
وجود دندان های شیری خلفی که اصطلاحا به آنها دندان آسیاب شیری گفته می شود؛ در تکامل فک کودکان و حفظ فضای لازم برای رویش دندان های دائمی از اهمیت زیادی برخوردار است؛ به همین خاطر این دندان ها در حدود سن ۹ تا ۱۲ سالگی می افتند. البته تا ۶ ماه تغییر، چه ۶ ماه زودتر چه ۶ ماه دیرتر طبیعی در نظر گرفته می شود. لازم به ذکر است که جواب دقیقی برای پرسش دندان آسیاب شیری در چه سنی می افتد وجود ندارد و فقط بازه ی سنی طبیعی قابل بیان است.
دلایل متفاوت بودن زمان افتادن دندان های آسیاب در کودکان چیست؟
وقتی کودک در سن افتادن دندان های شیری قرار می گیرد؛ یکی از مهم ترین نگرانی های والدین ترتیب افتادن و رویش دندان های جدید می باشد. به همین خاطر گاهی دیده می شود که والدین با مقایسه کودکان خود به نتایجی می رسند که نه تنها صحیح نمی باشد؛ بلکه با اشتراک گذاری آن با دیگران مشکل جدیدی را به وجود می آورند. چون پدیده های فیزیولوژیک مانند درآوردن دندان شیری یا افتادن آنها از شخصی به شخص دیگر متفاوت بوده و معمولا در یک محدوده زمان طبیعی رخ می دهند. بنابراین تنها نکته مهم این است که فرد در آن محدوده زمان طبیعی قرار داشته باشد.
علاوه بر این توجه به این نکته الزامی است که ترتیب افتادن دندان های کودکان نیز یکسان نیست. مثلا برای یک کودک دندان ها به همان ترتیبی که در می آیند از دست می روند و برای کودک دیگر این روند کاملا متفاوت می باشد. (انگشت مکیدن کودک نشانه چیست)
علت لق شدن دندان شیری چیست؟
لق شدن زود هنگام دندان شیری امری رایج در کودکان است که دلایل مختلفی دارد. کودکان به هیچ عنوان نباید با دندان لق شده بازی کنند و یا والدین زودتر از موعد آن را بکشند، زیرا ممکن است موجب بروز مشکل در ریشه دندان شیری شده و رشد دندان دائمی را با مشکل مواجه کند.
اغلب والدین با مشاهده لق شدن زود هنگام دندان شیری دچار نگرانی می‌شوند. برخی از آنها تصمیم میگیرند که زودتر از موعد کودک را به نزد دندانپزشک کودک ببرند و دندان او را بکشند. متأسفانه تصوری اشتباه در بین والدین وجود دارد و آن هم این است که دندان شیری اهمیت زیادی ندارد و دیر یا زود از دهان کودک جدا میشود، بنابراین اگر آن را بکشیم مشکلی پیش نخواهد آمد. در صورتی که این تصور و باور غلط ریشه بسیاری از مشکلات کودک در بزرگسالی خواهد شد. یکی از مهم‌ترین معایب کشیدن زود هنگام دندان شیری آسیب رساندن به عصب و ایجاد اختلال در رشد دندان دائمی است و کودک درد زیادی را متحمل خواهد شد.
بهترین روش‌های نگهداری دندان شیری چگونه است؟
- اغلب مادران هنگام شیردهی به کودک او را به حالت خوابیده در آغوش میگیرند و به او شیر می‌دهند. تحقیقات نشان داده که شیر خوردن کودک به این حالت میتواند تأثیر زیادی در پوسیدگی دندان او در آینده داشته باشد.
- بعد از اتمام تغذیه کودک به وسیله شیر خشک یا شیر مادر باید به وسیله یک گاز تمیز اقدام به تمیز کردن لثه‌های او کنید. این کار موجب میشود تا باکتری روی لثه او ایجاد نشود و بهداشت دهان او ارتقا پیدا کند.
- اگر کودک به سنی رسیده که دندانهای شیری را در دهان او مشاهده می‌کنید باید مراقب رژیم غذایی او باشید. استفاده از مواد قندی مانند شکر میتواند موجب پوسیدگی دندان شیری در کودک شود.
- مصرف غذاهای نشاسته‌ای مانند سیب زمینی، ماکارانی و خوراکی‌های شیرین و چسبناک میتواند یکی دیگر از دلایل پوسیدگی و از دست رفتن زود هنگام دندان شیری شود.
- چکاپ‌های دوره‌ای نقش مهمی در نگهداری دندان شیری و حفظ سلامت آن دارد. بهتر است هر ۶ ماه یک‌بار برای معاینه و چکاپ به نزد دندانپزشک متخصص اطفال بروید تا در صورت بروز مشکل اقدام به درمان کنید. متأسفانه برخی از افراد تصور میکنند زمانی باید به پزشک مراجعه کنند که دچار مشکل و بیماری شده‌اند.
- کودک را به مسواک زدن در روز و شب ترغیب کنید. این کار باید حداقل ۲ بار در روز انجام شود.
- از خمیر دندان حاوی فلوراید استفاده کنید. این ماده میتواند موجب افزایش مقاومت مینای دندان در برابر عوامل مختلف شود.
درباره لق شدن دندان دائمی
دندان دائمی نیز مانند دندان شیری در صورت عدم حمایت کافی لق میشود، البته دلیل لق شدن نه به تحلیل رفتن ریشه که به تحلیل استخوان نگهدارنده دندان در اثر ابتلا به بیماری‌های پیشرفته لثه مربوط میشود. در این حالت عفونت باکتریایی به بافت‌هایی مانند لثه، رباط و استخوان حمله میکند که دندان‌ها را در جای خود نگه می‌دارد. بیماری لثه معمولاً پیامد رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان است که به مرور زمان به جمع شدن پلاک روی دندان و سخت شدن آن و تشکیل جرم روی سطح ریشه دندان، زیر خط لثه می‌انجامد.
یکی دیگر از دلایل نه چندان رایج لق شدن دندان دائمی دندان قروچه شدید است. به عبارت دیگر دندان‌ها بدون وجود هیچ بیماری مشخصی در معرض نیروهای سایشی شدید قرار میگیرند. گاهی نیز ترکیبی از دو عامل بیماری لثه و دندان قروچه منجر به لق شدن دندان دائمی میشود.
درمان لق شدن دندان دائمی چگونه است؟
لق شدن دندان دائمی صرف نظر از دلیل بروز مشکل به درمان فوری نیاز دارد تا بتوان دندان را در صورت امکان حفظ کرد. درمان‌های گوناگونی متناسب با شرایط بیمار انجام میشود که در زیر به پرکاربردترین آنها اشاره می‌کنیم:
جرم‌گیری عمیق
جرم‌گیری عمیق لثه پلاک و باکتری جمع شده را از سطوح دندان‌ها پاک میکند. جرم‌گیری مرحله‌ی اولیه درمان بیماری لثه به شمار می‌رود.
آتل (اسپلینت)
دندان لق گاهی با استفاده از آتل (اسپلینت) به دندانهای کناری متصل میشود، آتل قطعه فلز باریکی است که به پشت یا روی دندان وصل میشود.
تنظیم بایت
مقدار بسیار اندکی از مینای دندان تراشیده میشود تا از لق شدن دندان در اثر تحمل نیروهای شدید و غیرطبیعی جلوگیری شود و دندان فرصت التیام یافتن را پیدا کند.
گارد شبانه
محافظ پلاستیکی همواری شبیه به گارد شبانه دندان قروچه شب‌ها هنگام خواب یا در ساعات پرتنش روز مورد استفاده قرار می‌گیرد تا نیروی روی دندان‌ها و فک به حداقل برسد.
جراحی لثه
متخصص لثه در صورت پیشرفته بودن بیماری لثه باید به ناحیه‌های درگیر پوشیده شده با بافت لثه دسترسی پیدا کند و پیوند بافت را در صورت لزوم انجام دهد.
سخن پایانی
شما در این مقاله با دندان های شیری و دائمی آشنا شدید. همچنین از بهترین روش‌های نگهداری از دندان شیری و زمان دقیق افتادن آنها آگاه شدید. اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.
سوالات متداول
رعایت بهداشت دهان و دندان برای کودکان در همان سال‌های اولیه بعد از رویش دندان‌ها باید انجام گیرد. از مهم‌ترین اقدام‌ها، آموزش مسواک زدن به کودکان است. بعد از دوسالگی و کاهش میزان مصرف شیر، کودکان باید تا جهار وعده در روز مسواک بزنند.
خیر، در عصب‌کشی هر دندان، تنها کانال‌های ریشه‌ای همان دندان درمان می‌شوند و با درمان ریشه و عصب‌کشی دندانهای شیری، آسیبی به دندانهای دائمی وارد نخواهد شد. در واقع درمان ریشه در دندانهای شیری به علت کاهش عفونت و آبسه صورت گرفته و موجب میشود تا دندانهای دائمی در محیط طبیعی رشد کنند.
