دندان شیری را تا لق نشده نکشید

هر کودک ۲۰ دندان دارد. در سنین ۵ تا ۶ سالگی دندان کودکان شروع به لق شدن می‌کند. دندان کودکان لق شده و می‌افتد و دندان‌های دائمی به جای آن رشد می‌کند. لقی دندان‌ها هیجان‌انگیز است و یک مرحله گذار بوده که نشان می‌دهد کودک در حال بزرگ شدن است؛ اما لق شدن دندان‌ها می‌تواند ایجاد زخم کرده و کمی اشکال ایجاد کند. پس از اینکه دندان‌ها افتاد، دندان‌های در حال رشد نمایان می‌شوند. باید خود را برای نوک‌زبانی حرف زدن کودک یا بیرون ریختن بزاق از بین فاصله بین دندان‌ها آماده کنید. در این مقاله لق شدن دندان دائمی و شیری کودکان و اطفال را توضیح خواهیم داد.

فهرست مطالب

• ترتیب افتادن دندان ها
• مدیریت دندان درد
• درمان دندان لق
• دندان اضافی
• دندان دائمی لق شده

همان‌گونه که تعیین زمان دقیق رشد اولین دندان کودک غیرممکن است، این موضوع در مورد لقی دندان‌های شیری هم صادق است. به طور کلی کودکان تمایل دارند دندان‌های شیری آنها قبل از همکلاسی‌هایشان بیفتد اما سن شش سالگی معمولاً سن افتادن اولین دندان شیری است. دندان‌های دائمی (که به آنها دندان‌های ثانویه نیز گفته می‌شود) از زیر لثه شروع به هل دادن دندان‌های شیری کرده و باعث می‌شوند این دندان‌های از ریشه لق شوند. در برخی موارد برخی از دندان‌های جدید قبل از اینکه دندان‌های شیری بیفتند درمی‌آیند و باعث می‌شوند که کودک دو ردیف دندان داشته باشد که البته موقتی است. انتظار می‌رود که الگوی رشد دندان‌های دائمی کودک مشابه الگوی رشد اولیه دندان‌های نوزاد باشد.

معمولاً دندان‌های شیری کودک به همان ترتیبی که درآمده‌اند، می‌افتند. دو دندان وسطی پایینی (دندان مرکزی پایینی ثنایا) معمولاً اولین دندان‌هایی هستند که می‌افتند سپس دو دندان بالایی لق شده و می‌افتند. اگر دندان شیری کودک شما قبل از سن ۴ سالگی افتاد با یک پزشک متخصص اطفال یا یک دندانپزشک مشورت کنید تا مطمئن شوید که بیماری زمینه‌ای دیگری وجود نداشته باشد (در برخی موارد دندان‌های شیری کودک به دلیل پوسیدگی زودتر می‌افتد). همچنین اگر دندان شیری کودک شما تا سن ۸ سالگی شروع به افتادن نکرد با دندانپزشک صحبت کنید.

البته لق شدن دندان شیری کودکان همواره به معنای درآمدن دندان دائمی نیست. دندان کودکان گاهی در اثر ضربه دیدن یا زمین خوردن هنگام بازی کردن لق می‌شود. اگر دندان شیری به دلیل ضربه دیدن لق شده باشد، باید به دندانپزشک کودک مراجعه کنید تا دندان را معاینه کند و از عفونت کردن یا آسیب دیدن دندان دائمی جلوگیری کند. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله فضا نگهدار دندان کودک را بخوانید.

ترتیب افتادن دندان‌ها (افتادن به ترتیب درآمدن)

دندان‌های شیری معمولاً به همان ترتیب دندان درآوردن می‌افتد. یعنی اول دندان‌های جلویی حدود ۶ یا ۷ سالگی می‌افتد. ریشه‌های دندان شیری هنگام جوانه زدن دندان‌های دائمی تحلیل می‌رود تا آن‌قدر لق شود که بدون درد و با حداقل خونریزی بیفتد.

سن دقیق افتادن دندان شیری مانند سن درآمدن دندان متغیر است و با اختلافی چند ماهه یا حتی چند ساله رخ می‌دهد. در هر حال هنگامی که دندان مشخصی از یک سمت می‌افتد، انتظار می‌رود که همان نوع دندان در سمت دیگر نیز پس از مدت کوتاهی بیفتد. زمان افتادن دندان‌ها به وجود دندان دائمی در زیر دندان شیری بستگی دارد. (دندانپزشکی کودکان)

روند طبیعی افتادن دندان

در کل اگر شما و فرزندتان بتوانید با لق بودن دندان کنار بیایید، بهتر است دندان را نکشید و صبر کنید تا کاملاً لق شود و خود به خود بیفتد. به این ترتیب درد و خونریزی ناشی از افتادن دندان به حداقل می‌رسد.

خونریزی افتادن دندان

اگر دندان لق به‌طور طبیعی بیفتد، خونریزی حداقل خواهد بود، فقط کافی است از فرزندتان بخواهید دهانش را با آب بشوید. اما اگر دندان در اثر ضربه دیدن و هنگام تکان دادن بیفتد، خونریزی بیشتر می‌شود. برای توقف خونریزی از کودک بخواهید تا گاز پانسمان یا حوله تمیز را فشار دهد. خونریزی پس از یک ساعت قطع می‌شود.

ترس کودکان از افتادن دندان

بسیاری از کودکان به تصور این که افتادن دندان درد دارد یا این که بعد از این اتفاق دیگر نمی‌توانند غذا بخورند، مضطرب می‌شوند. به فرزندتان اطمینان دهید که افتادن دندان فقط سوزش ملایمی دارد، اما اگر کودک درد دارد، می‌توانید روی لثه ژل بزنید.

در صورت تاخیر در درآمدن یا افتادن دندان شیری چه کاری باید انجام دهید؟

اگر دندان شیری طبق جدول زمانی معمول درنیامد یا نیفتاد، یا اگر هیچ یک از دندان‌های شیری تا سن هفت سالگی نیفتاد، به دندانپزشک اطفال مراجعه کنید تا درمان لازم انجام شود. دندانپزشک در این شرایط معمولاً دستور رادیوگرافی می‌دهد. وجود دندان اضافی در استخوان مانع از آن می‌شود تا دندان دائمی دندان شیری را رو به بیرون براند.

مدیریت درد دندان

• کمپرس سرد: برخی روش‌ها می‌تواند به کاهش درد ناشی از لقی دندان در کودکان کمک کند. این روش‌ها شامل به کار بردن کمپرس سرد در خارج از دهان کودک برای کاهش درد و تورم می‌شود.
• داروهای ضدالتهابی: اگر درد لق شدگی دندان در کودک شما شدید باشد، داروهای ضدالتهابی می‌تواند به کاهش تورم و درد کمک کند.

بیشتر بخوانیم: آشنایی با ساختمان دندان

لق شدن دندان‌های دائمی کودک ممکن است به دلایل متعددی اتفاق بیفتد:

دندان قروچه

• ترومای اکلوزال اولیه: زمانی اتفاق می‌افتد که کودک چیزی را بیش از حد توان خود گاز بگیرد. این عارضه ممکن است به دلیل دندان قروچه نیز ایجاد شود.
• ترومای اکلوزال ثانویه: ممکن است با اینکه فشار بر دندان‌ها در حد نرمال و عادی است اما دندان‌ها به دلیل ضعف استخوانی و جدا شدن از بافت لثه فشار و استرس زیادی را احساس کنند. عادت دندان قروچه همراه با ضعف استخوان و لثه فقط باعث تسریع روند و وخیم‌تر شدن آسیب‌دیدگی می‌شوند.

بیماری‌های لثه

شایع‌ترین دلیل لقی دندان، ترومای ثانویه است که به دلیل بیماری‌های لثه به وجود می‌آید. تجمع پلاک‌های باکتریایی روی دندان که به دلیل عدم رعایت بهداشت دهان و دندان است باعث عفونت‌های مزمن می‌شود، در نهایت اتصال دندان به لثه را تضعیف می‌کند. لق شدن دندان از آخرین نشانه‌های آسیب‌دیدگی است.

درمان لق شدگی‌های دندان ناشی از بیماری رویکردی دوگانه دارد:

جرم‌گیری

نخست، ما دندان‌ها، ریشه و سطح لثه را به طور کامل از پلاک‌ها و کلکیولوس ها (تجمع پلاک‌های سخت شده) تمیز و جرمگیری کره تا عفونت و تورم کاهش یافته و سلامت بافت‌ها بازگردد. این معمولاً همراه با درمان‌های آنتی‌بیوتیکی برای کاهش تجمع باکتری در زیر بافت‌های لثه است.

درمان دندان‌های لق شده

برای دندان‌هایی که به‌ خودی‌ خود لق شده‌اند، ما فشارهای اعمال شده بر آنها را در زمانی که لثه و استخوان‌ها در حال بهبود هستند اصلاح می‌کنیم:

• تغییر شکل سطح گاز گرفتن: یک روش برای کاهش فشار از روی دندان‌ها تغییر شکل آنها و تغییر سطح گاز گرفتن در دندان‌ها است.
• اسپلینت دندان‌ها: برای لقی‌های شدید و زیاد ما از اسپلینت های دندان استفاده می‌کنیم که می‌توانند به کمک دندان‌های مجاور دندان لق شده را محافظت کنند. به صورت موقت ما می‌توانیم از مواد اسپلینگ کردن در خارج از دندان‌های لق شده و دندان‌های ثابت استفاده کرده یا یک کانال کوچک در آنها ایجاد کرده و از مواد بانداژ برای متصل کردن دندان‌های لق شده به دندان‌های سالم استفاده کنیم.

لق شدن دندان دائمی و شیری کودکان و اطفال

اگر دندان در اثر ضربه افتاد به دندانپزشک مراجعه کنید تا راهنمایی‌های لازم را به شما بدهد. او به کودک شما توصیه خواهد کرد که در چند روز آینده غذاهای نرم بخورد تا دندان در فک دوباره رشد کند. متناسب با شدت آسیب‌دیدگی، دندانپزشک ممکن است نیاز بداند که به وسیله اشعه ایکس از دندان عکس گرفته شود. این یک اقدام احتیاطی برای مشخص کردن این موضوع است که آیا عصب یا دندان‌های ثانویه آسیب دیده‌اند یا نه.

دندانی که بر اثر ضربه می‌افتد

بلافاصله برای تعیین یک وقت ملاقات فوری با دندانپزشک ما تماس بگیرید. باید در کمتر از ۳۰ دقیقه کودک را به همراه دندان افتاده او نزد دندانپزشک ببرید زیرا ممکن است وی بتواند دندان را مجدداً در فک او بکارد. نگهداری مناسب از دندان و انجام مراقبت‌های اورژانسی احتمال موفقیت کاشت مجدد دندان را به شدت افزایش می‌دهد. قبل از رسیدن به دندانپزشک اقدامات زیر را انجام دهید:

• دندان را حفظ کنید.
• آن را با ملایمت با آب بشورید ولی آن را نسایید (ساییدن می‌تواند به سلول‌های ریشه که برای کاشت مجدد دندان در استخوان فک مورد نیاز هستند آسیب وارد کند).
• دندان را مرطوب نگه دارید. اگر کودک به اندازه‌ای بزرگ شده که دندان را نبلعد می‌توان آن را بین گونه و لثه او قرار داد. در غیر این صورت ان را در پارچه‌ای تمیز قرار داده و در شیر، آب نمک یا آب نگه دارید به طوری که مایع تمام سطح آن را بپوشاند.

لق شدن دندان در اثر عوامل دیگر

ممکن است دندان شیری یا دائمی شما یا فرزندتان در اثر ضربه لق شود. اگر لق شدن دندان شیری بر اثر ضربه اتفاق بیفتد، در بیشتر موارد پیامد خاصی ندارد و مشکلی هم ایجاد نمی‌کند. فقط کودک مدت زمان بیشتری را برای رویش دندان دائمی‌اش نسبت به سایر کودکان تجربه می‌کند.

اما لق شدن دندان دائمی در اثر ضربه، کمی خطرناک‌تر و نگران‌کننده‌تر است. اگر ضربه‌ای به دندان شما وارد شده باشد، احتمال دارد آن ضربه باعث پارگی، کش آمدن یا شل شدن لیگامنت دندان (عضوی که باعث محکم نگهداشتن دندان در جای خودش می‌شود) بشود.

در چنین شرایطی شما احساس شل شدگی و لقی در دندان خود می‌کنید. اگر چنین موقعیتی برای شما پیش آمد سعی کنید هرچه سریع‌تر با دندانپزشک‌تان تماس گرفته یا از طریق خدمات آنلاین ویزیت آنلاین دندانپزشکی استفاده کنید. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله چگونه دندانپزشک تجربی شوم را بخوانید.

روش‌های درمان لق شدن دندان در اثر ضربه

• تا حد امکان از دست زدن، زبان زدن و تکان دادن دندان مربوطه خودداری کنید.
• سعی کنید مواد غذایی سفت را با دندان خود نجوید.
• سعی کنید در اولین فرصت به دندانپزشک مراجعه کنید. اگر زود به پزشک مراجعه کنید احتمال درمان‌های دندان شما وجود دارد اما هرچه زمان بیشتری بگذرد احتمال درمان کاهش می‌ِیابد.
• در صورتی که نیاز باشد، برای ترمیم دندان لق شده باید درمان‌های تهاجمی بر روی دندان شما انجام بگیرد.

چه زمانی لق شدن دندان خطرناک است و باید به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر لق شدن مربوط به دندان‌های شیری کودک شما باشد که تقریبا نیازی نیست یه پزشک مراجعه کنید و بهتر است اجازه دهید روند طبیعی آن طی شود.

اگر فرزند شما زمان لق شدن و افتادن دندان‌های شیری‌اش نسبت به میانگین زمان لق شدن دندان‌های هم‌سالان خودش و خانواده خیلی زودتر یا خیلی دیرتر درگیر این موضوع شد، بهتر است برای آسودگی خاطر خود نزد دندانپزشک بروید.

اگر دندان دائمی کودک شما لق شد، توصیه می‌کنم حتما برای اطلاع یافتن از علت لق شدن دندان دائمی کودکان به دکتر مربوطه مراجعه کنید.

در نهایت اگر دندان دائمی خودتان یا اطرافیان‌تان به هردلیلی به‌خصوص ضربه لق شد، حتما حتما به دندانپزشک مراجعه کنید.

دندان اضافی

دندان دائمی اضافی روند بیرون زدن دندان دائمی مجاور را مختل می‌کند یا راه خروج آن را مسدود می‌سازد و به این ترتیب دندان شیری در جای خود باقی می‌ماند. برای حل این مشکل باید دندان اضافی خارج شود و در صورت لزوم ارتودنسی برای ردیف کردن دندان دائمی مجاور انجام شود.

ناهنجاری‌های معمول

گاهی آنچه والدین را نگران می‌کند، غیرطبیعی نیست و به خودی خود یا با درمانی جزیی مانند کشیدن دندان شیری مزاحم به سادگی حل می‌شود. شماری از این مسائل به شرح زیر است:

• درآمدن دندان‌های دائمی با اندکی فاصله از نقطه معین: دندان شیری در این حالت آن‌قدر لق نمی‌شود که به خودی خود بیفتد.
• درآمدن دندان‌های ثنایای دائمی از پشت دندان‌های شیری
• مشکلات رویش دندان‌ها در اثر به هم چسبیده بودن دندان‌های شیری
• بیماری‌ها و سندرم‌ها
• ابتلا به بعضی بیماری‌ها باعث زودتر یا دیرتر از موعد افتادن دندان‌های شیری می‌شود.
• زودتر از موعد افتادن دندان: دیسپلازی فیبروز، دیابت جوانی، هیستیوسیتوز، نوتروپنی چرخه‌ای، هیپوفسفاتازی، سندرم چدیاک ـ هیگاشی، نرمی استخوان مقاوم به ویتامین D
• دیر افتادن دندان: دیسپلازی کلیدوکرانیال، اسکلروستئوز، سندرم گاردنر، نرمی استخوان مقاوم به ویتامین D، سندرم داون، کم کاری غده هیپوفیز، کم کاری غده تیروئید

دندان دائمی لق

دندان دائمی نیز مانند دندان شیری در صورت عدم حمایت کافی لق می‌شود، البته دلیل لق شدن نه به تحلیل رفتن ریشه که به تحلیل استخوان نگهدارنده دندان در اثر ابتلا به بیماری‌های پیشرفته لثه مربوط می‌شود. در این حالت عفونت باکتریایی به بافت‌هایی مانند لثه، رباط و استخوان حمله می‌کند که دندان‌ها را در جای خود نگه می‌دارد. بیماری لثه معمولاً پیامد رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان است که به مرور زمان به جمع شدن پلاک روی دندان و سخت شدن آن و تشکیل جرم روی سطح ریشه دندان، زیر خط لثه می‌انجامد.

یکی دیگر از دلایل نه چندان رایج لق شدن دندان دائمی دندان قروچه شدید است. به عبارت دیگر دندان‌ها بدون وجود هیچ بیماری مشخصی در معرض نیروهای سایشی شدید قرار می‌گیرند. گاهی نیز ترکیبی از دو عامل بیماری لثه و دندان قروچه منجر به لق شدن دندان دائمی می‌شود.

دندان‌های دائمی در اثر ضربه دیدن نیز لق می‌شوند.

درمان لق شدن دندان دائمی
لق شدن دندان دائمی صرف نظر از دلیل بروز مشکل به درمان فوری نیاز دارد تا بتوان دندان را در صورت امکان حفظ کرد. درمان‌های گوناگونی متناسب با شرایط بیمار انجام می‌شود که در زیر به پرکاربردترین آنها اشاره می‌کنیم:

جرم‌گیری عمیق
جرم‌گیری عمیق لثه پلاک و باکتری جمع شده را از سطوح دندان‌ها پاک می‌کند. جرم‌گیری مرحله‌ی اولیه درمان بیماری لثه به شمار می‌رود.

آتل (اسپلینت)
دندان لق گاهی با استفاده از آتل (اسپلینت) به دندان‌های کناری متصل می‌شود، آتل قطعه فلز باریکی است که به پشت یا روی دندان وصل می‌شود.

تنظیم بایت
مقدار بسیار اندکی از مینای دندان تراشیده می‌شود تا از لق شدن دندان در اثر تحمل نیروهای شدید و غیرطبیعی جلوگیری شود و دندان فرصت التیام یافتن را پیدا کند.

گارد شبانه
محافظ پلاستیکی همواری شبیه به گارد شبانه دندان قروچه شب‌ها هنگام خواب یا در ساعات پرتنش روز مورد استفاده قرار می‌گیرد تا نیروی روی دندان‌ها و فک به حداقل برسد.

جراحی لثه
متخصص لثه در صورت پیشرفته بودن بیماری لثه باید به ناحیه‌های درگیر پوشیده شده با بافت لثه دسترسی پیدا کند و پیوند بافت را در صورت لزوم انجام دهد.

منبع