عفونت و آبسه دندان ،یک عفونت عمیق در دندان و بافت اطراف آن است. در صورتی که این مشکل درمان نشده و به حال خود رها شود، همواره امکان دارد عفونت ایجاد شده در سایر نقاط بدن پخش گردد. در مواردی که مشکل شدید باشد، این شرایط حتی می‌تواند زندگی فرد را نیز تهدید کند. به این ترتیب کودکانی که دندان‌هایشان پوسیدگی درمان نشده داشته و یا دندان‌های آنها دچار شکستگی شده باشد، این شرایط می‌تواند باعث ایجاد عفونت و آبسه در دهان آنها شده و درد شدید برای آنها به همراه داشته باشد. به هر حال، با مراجعه سریع به مطب دندانپزشک درد ناشی از عفونت و آبسه به سرعت کاهش پیدا کرده و برطرف خواهد شد. برای کنترل عفونت، احتمالاً دندانپزشک به بیمار توصیه می‌کند از داروهای آنتی‌بیوتیک استفاده کند. به هر حال توجه داشته باشید درمان به موقع عفونت و آبسه دندان نقش با اهمیت در حفظ سلامت ساختارهای دهان و دندان دارد. همچنین بی‌توجهی به این شرایط می‌تواند عوارض بعدی برای بیمار به همراه داشته باشد.
فهرست مطالب
- دندان و لثه کودکان چگونه دچار آبسه می‌شود؟
- علت‌ها و دلایل عفونت و آبسه دندان چیست؟
- معرفی انواع آبسه دندان
- خطرهای آبسه دندان در کودکان چیست؟
- تشخیص آبسه دندان کودک چگونه است؟
- خطرات عدم درمان آبسه کودکان چیست؟
- نحوه درمان آبسه دندان کودکان چگونه است؟
- سخن پایانی و سوالات متداول
دندان و لثه کودکان چگونه دچار آبسه می‌شود؟
پوسیدگی‌های دندان، ترک‌هایی که روی مینای دندان وجود دارد و یا بافت‌های مرده‌ای که درون ساختار دندان تجمع کرده است باعث می‌شوند که جریان مواد و عناصر ریزمغذی به درون دندان شما برعکس شود.
یعنی به جای آنکه جریان لنفاوی طبیعی از طرف درون به بیرون دندان شکل بگیرد تا از این طریق مواد عفونی و بافت‌های مرده را از داخل ساختار دندان به بیرون براند و داخل دندان را تمیز کند، این مایع شروع به کشیدن مواد خارجی از فضای دهان به طرف داخل دندان می‌کند. در نتیجه ساختار داخلی دندان در اثر ورود مواد خارجی آلوده، شروع به تحریک و ملتهب شدن می‌کند.
سیستم ایمنی بدن در پاسخ به ورود این مواد خارجی آلوده سعی می‌کند که آنها را حذف کند. به همین علت است که یک التهاب دردناک در ناحیه دهان شما شکل می‌گیرد. اگر با وجود ایجاد التهاب، باز هم جسم خارجی آلوده به دام نیفتد، آنگاه چرک در ناحیه ملتهب شده تشکیل می‌شود. در واقع چرک یک مایع غنی از پروتئین است که بدن شما برای به دام انداختن و حذف مواد و ذرات خارجی آلوده از آن استفاده می‌کند.
علت‌ها و دلایل عفونت و آبسه دندان چیست؟
آبسه دهان (دندان و لثه) در کودکان خردسال عارضه نسبتاً شایعی است که عموماً در اثر بروز عفونت شدید دندان به وجود می‌آید. هنگامی که یک دندان شروع به پوسیدن می‌کند، عفونت موجود در آن به تدریج به طرف پایین و به ریشه‌های دندان گسترش پیدا می‌کند و در صورتی که به موقع جلوی آن گرفته نشود، در نهایت به اعصاب و رگ‌های خونی که در منطقه آسیب‌دیده در عمق دندان قرار گرفته‌اند، می‌رسد. وقتی که عفونت تشدید می‌شود، چرک و مواد عفونی شروع به انباشته شدن در داخل کیسه‌ای می‌کنند که در زیر ساختار دندان قرار گرفته است و به این ترتیب ناحیه زیر دندان به شدت حساس و دردناک می‌شود. همچنین از آنجا که یک کودک خردسال نمی‌تواند احساسات خود را به شکل مفهوم و مؤثری بیان کند، عفونت دندان نیز غالباً مورد توجه کافی قرار نمی‌گیرد و فقط هنگامی تشخیص داده می‌شود که به شدت گسترش پیدا کرده و برای کودک مشکل‌ساز شود.
اگر عفونت در مراحل اولیه آن تشخیص داده نشود، به تدریج می‌تواند به دندان‌های کناری نیز سرایت کند و منجر به گسترش عفونت در دهان شود. کم‌اشتهایی و کاهش وزن دو مورد از شایع‌ترین علائم مشکلات دندان در کودکان هستند. به طوری که ناراحتی و حساسیت شدیدی که همراه با دندان درد و سختی مفصل فک و دهان کودک به وجود می‌آید، میل و رغبت او به خوردن غذا را تا حد زیادی کاهش می‌دهد.
معرفی انواع آبسه دندان
آبسه دندان معمولا به دو صورت آبسه پریودنتال (آبسه لثه) و آبسه پری اپیکال (آبسه ریشه دندان) رخ می دهد که در ادامه هر کدام از آن ها را کامل برای شما شرح می دهیم:
آبسه لثه ای (پریودنتال)
این عفونت معمولا بر اثر عفونت در لثه ای که در فاصله میان دندان قرار دارد پیش می آید.آبسه لثه ای عفونت باکتریایی است و باعث می شود که لثه و بافت نگه دارنده ریشه دندان آسیب ببیند. اغلب هنگامی که مواد غذایی باقی مانده در لابه لای دندان تخلیه نشود لثه ها دچار عفونت می شود.چنان چه آسیب آبسه محدود به لثه ها شود و دندان ها آسیب نبینند در اصطلاح پزشکی به آن آبسه جینجیوال می گویند.
آبسه ریشه دندان (پری اپیکال)
این آبسه زمانی ایجاد می شود که باکتری به علت پوسیدگی در مینای دندان نفوذ کرده و به ریشه و ناحیه پالپ دندان برسد.
خطرهای آبسه دندان در کودکان چیست؟
اگر ریشه عفونی داخل دهان بیمار باقی بماند عوارض زیر ممکن است رخ دهد:
- کودک ترشحات ناشی از عفونت ریشه دندان را همراه با غذای خود می بلعد.
- عفونت ریشه دندان توسط جریان خون وارد بدن کودک می شود.
- ریسک ابتلا به بیماری های روماتیسمی مفصلی و قلبی در آینده کودک افزایش می یابد.
- تحت تأثیر قرار دادن جوانه ی دندان های دائمی
- ایجاد یک سری آنومالی های ساختاری درمینای دندان های دائمی پس از رشد(این آنومالی های ساختاری تنها به دلیل مجاورت عفونت ریشه ی دندان های شیری با جوانه ی دندان های دائمی اتفاق می افتد.)
تشخیص آبسه دندان کودک چگونه است؟
اولین علامت آبسه دندان در کودکان ایجاد یک برآمدگی قرمز در اطراف لثه دندان کودک است.بنابراین برای تشخیص این که آیا دندان کودکتان دچار آبسه شده است یا نه ابتدا به دنبال یک برآمدگی قرمز در اطراف لثه دندان بگردید سپس به آرامی آن برآمدگی را با نوک انگشت تان لمس کنید و ببینید آیا حالت اسفنجی و نرم پیدا کرده است.اگر چنین چیزی پیدا کردید یعنی انبوهی از چرک و عفونت در آن ناحیه از دندان شما جمع شده است.در این حالت چون کودک درد زیادی را متحمل می شود ممکن است بر اثر شدت گرفتن درد به آن ناحیه آسیب بزند.به محض دیدن این علامت حتما به متخصص دندانپزشکی کودکان مراجعه کنید و مسکن هایی که تجویز می کند را به کودک خود بدهید.برای کاهش درد کودک به هیچ عنوان از بی حس کننده موضعی از جمله دانه میخک استفاده نکنید.
دهان کودکتان را مرتب با محلول آب نمک شست و شو دهید.این کار باعث می شود دمل ایجاد شده بترکد و چرک تخلیه شود. برای کاهش درد تا زمان رسیدن به پزشک و انجام اقدامات درمانی مفید می توانید از کیسه آب گرم استفاده کنید.معمولا کودکان نمی توانند شرایط و حالت دردناک خود را به درستی توصیف کنند به همین علت ممکن است عفونت در دندان هایشان ریشه بدواند.برای پیشگیری از بروز این اتفاق بهتر است کودک را مرتب نزد دندانپزشک ببرید تا دندان هایش را معاینه کند و در صورتی که مورد مشکوکی مشاهده شد درمان سریعا انجام شود.
خطرات عدم درمان آبسه کودکان چیست؟
عدم درمان آبسه کودکان نه تنها منجر به آسیب دیدن دندان دائمی می شود بلکه اگر نادیده گرفته شود عفونت ایجاد شده در دندان کودک در سراسر نقاط بدنش منتشر می شود.آبسه دندان کودک در مراحل اولیه یک بیماری خطرناک محسوب نمی شود و به راحتی می توان آن را درمان کرد اما اگر به حال خود رها شودبه علت منتشر شدن عفونت در سراسر بدن بیمار زندگی وی به خطر می افتد.در صورتی که به محض پی بردن به وجود آبسه در دندان کودک به دندانپزشکی مراجعه کنید هم درد آن کاهش می یابد هم دیگر خطر و عوارضی ندارد.
نحوه درمان آبسه دندان کودکان چگونه است؟
آبسه لثه کودکان را تنها با مراجعه به دندانپزشک می توان درمان کرد.دکتر دندانپزشک کودک معمولا برای رفع این مشکل لثه کودک را جراحی می کند.برای این کار دندانپزشک لثه را می شکافد و چرک هایی که در آن ناحیه جمع شده اند را تخلیه می کند.گاهی اوقات برای درمان آبسه دندان کودک،دندانپزشک ناچار می شود دندان را بکشد.اگر دندان کشیده شود یا چرک آبسه از طریق شکاف لثه تخلیه شود در هر دو صورت پیش از عمل بی حسی موضعی انجام خواهد شد و به جز در مواقع خاص نیازی به بیهوشی نیست.برای از بین رفتن کامل عفونت در دهان دکتر معمولا مصرف یک دوره کامل آنتی بیوتیک تجویز می کند.
دوبار در روز مسواک بزنید هم چنین قبل از خواب و هنگام بیدار شدن به طور مرتب از دهانشویه استفاده کنید.این کار باعث می شود زخم بهبود یابد و مجددا آبسه تشکیل نشود.با توجه به وضعیت قرار گرفتن ریشه های دندان،بافت اطراف آن و هم چنین سن کودک دو طرح درمانی برای درمان آبسه دندان کودکان پیشنهاد می شود:
- پالپوتومی (برداشتن عصب تاج دندان)
- پاپکتومی (برداشتن عصب ریشه دندان)
خارج کردن دندان شیری آسیب دیده:
اگر بافت های اطراف ریشه ی دندان آسیب جدی ببیند دندان مذکور باید حتما از دهان کودک خارج شود.
مراقبت از آبسه دندان در منزل:
دندانپزشک کودک ممکن است داروهایی برای معالجه عفونت ،درد،تب و قرص های فلوراید برای جلوگیری از پوسیدگی دندان تجویز کند.والدین باید تمام دستورالعمل های مربوط به این دارو را دنبال و اجرا کنند.اگر به کودک خود آنتی بیوتیک می دهید مطمئن شوید تمام داروها را تا روز آخر برای از بین بردن عفونت مصرف کند.حتی اگر کودک شما علامتی ندارد روند دارو دادن را ادامه دهید.مسواک زدن و استفاده از نخ دندان را نیز به کودک خود آموزش دهید.
چند بار در روز به مدت 20 دقیقه از کیسه یخ استفاده کنید.این کار موجب کاهش درد و تورم دندان و لثه می شود.برای تهیه ی کیسه یخ،مکعب های یخ را در یک کیسه پلاستیکی قرار دهید.قسمت بالای آن را مهروموم کنید تا آب از آن خارج نشود.کیسه را قبل از قرار دادن روی پوست کودک داخل یک حوله یا پارچه نازک و خشک بپیچید.
از کودک خود بخواهید دهانش را با آب نمک گرم بشوید.این موضوع به کاهش تحریک،تورم لثه و درد کمک می کند.به کودکتان آموزش دهید آب نمک را از دهانش بیرون بریزد و آن را نبلعد.کودک را همراهی کنید تا بهداشت دهان و دندان خود را به خوبی رعایت کند.دندان های کودکتان را مسواک بزنید یا از وی بخواهید حداقل دو بار در روز دندان هایش را مسواک بزند.برای کودکتان خمیر دندان حاوی فلوراید و مسواک با رشته های نرم تهیه کنید.در مناطقی که دسترسی به دندان دشوار است مانند دندان های پشت دهان به کودک خود کمک کنید. از کودک خود بخواهید از یک رژیم غذایی سالم پیروی کند و وعده های غذایی مختلفی به وی پیشنهاد دهید.رژیمی که شامل غذاها و نوشیدنی های شیرین یا بیش از حد قنددار نباشد.
آبسه دندان کودک و تب:
برای بررسی دمای بدن کودک خود از دماسنج دیجیتالی استفاده کنید و به هیچ عنوان از دماسنج جیوه ای استفاده نکنید.دماسنج دیجیتال انواع مختلفی دارد و می توان از آن برای گذاشتن در دهان،گوش،پیشانی،مقعد یا زیر بغل استفاده کرد.دمای گوش کودک قبل از 6 ماهگی دقیق نیست.تا زمانی که کودک شما حداقل 4 ساله نشده است از قرار دادن دماسنج در دهان وی خودداری کنید.هنگام استفاده از دماسنج مقعدی دقت کنید زیرا ممکن است به طور تصادفی سوراخی در راست روده کودک ایجاد شود.علاوه بر این ممکن است میکروب از مدفوع به دماسنج منتقل شود بنابراین دستورالعمل های سازنده محصول را برای استفاده صحیح و ضد عفونی دنبال کنید.
با دقت از دماسنج مقعدی استفاده کنید. ممکن است به طور تصادفی سوراخی در راست روده کودک ایجاد گردد . همچنین ممکن است میکروب از مدفوع به دماسنج منتقل شود لذا دستورالعمل های سازنده محصول را برای استفاده صحیح و ضد عفونی آن را دنبال کنید. اگر برای سنجش تب، در هنگام آبسه دندان ، کودک برای استفاده از دماسنج مقعدی احساس خوبی ندارد ، از نوع دیگری استفاده کنید. وقتی با پرشک اطفال کودک صحبت می نمایید از او بخواهید بهترین و مناسب ترین نوع انداره گیری دما را به شما توصیه نماید. در زیر دستورالعمل هایی آورده شده است تا بدانید که فرزند شما تب دارد. ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی کودک ممکن است براساس سن کودک روش های مختلف و معیار های مختلفی برای سنجش دمای بدن کودک ارائه دهد .
پیشگیری عفونت و آبسه دندان:
برای پیشگیری لازم است دندان‌های کودک دو بار در روز به‌طور کامل مسواک زده شوند. علاوه بر این لازم است دندان‌های کودک روزی یک بار نخ دندان کشیده شود. در صورتی که کودک شما درباره مراقبت‌های لازم برای دندان‌های خود مقاومت از خود نشان می‌دهد، والدین می‌توانند از روشهای مناسب برای تشویق و ایجاد انگیزه لازم برای وی استفاده کنند. همچنین لازم است برای این کودکان از مصرف مواد غذایی مضر و نوشیدنی‌های شیرین خودداری شود تا به این ترتیب بتوان از ایجاد مشکلات برای دندان‌های کودک در آینده پیشگیری کرد.
سخن پایانی
شما در این مقاله با آبسه دندان آشنا شدید. همچنین از روشهای درمان و پیشگیری آن آگاه شدید. اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.
سوالات متداول
پوسیدگی دندان رایج‌ترین دلیل تشکیل عفونت و آبسه است. هنگامی که پوسیدگی دندان توسط دندانپزشک تحت درمان قرار نگیرد، می‌تواند در ادامه گسترش یافته و باعث شکستن دندان یا پخش شدن عفونت در لثه‌ها و ساختار استخوانی شود. شکستگی دندان به خاطر وارد شدن ضربه فیزیکی نیز می‌تواند باعث ایجاد عفونت و آبسه دندان شود. ایجاد ترک‌خوردگی در دندان می‌تواند به باکتری‌ها امکان دهد به فضای داخل دندان وارد شده و باعث ایجاد کیست‌های دردناک در آن شوند.
برای این کار باید حداقل تا سن سه سالگی و زمانی که مطمئن هستید کودکتان خمیر دندان را قورت نمیدهد ، صبر کنید. برای شروع نیز تنها از مقدار بسیار کمی استفاده کنید چرا که استفاده بیش از حد از فلوراید موجب ایجاد لکه های دندانی و سطح ناهموار دندان می شود که به آن فلوروسیس گفته می شود.
