ساختار و ساختمان دندان ها چگونه است؟ + دندان از چه قسمتهایی تشکیل شده است؟

ساختار و ساختمان دندان ها به جز آناتومی دندان ها در مورد عملکرد و انواع آنها مطالبی را ارائه می دهد. به طور کلی دندان ها انواع مختلفی داشته و با توجه به نوع آنها، شکل ظاهری و ریشه نیز متفاوت است. ساختار دندان نیز از بخش های گوناگونی نظیر مینا، عاج و پالپ تشکیل شده است. شاید اگر شما در مورد ساختار و ساختمان دندان ها اطلاعات بیشتری به دست آورید بهتر از دندان های خود مراقبت کرده و در نتیجه آسیب وارده را به حداقل برسانید. برای اطلاعات بیشتر در ادامه مطلب با ما همراه باشید.

---

فهرست مطالب

• تقسیم بندی ساختمان دندان چگونه است؟
• بررسی ساختار و عملکرد دندان ها
• معرفی انواع دندان ها
• علائم بیماری دندان چگونه است؟
• سخن پایانی و سوالات متداول

---

تقسیم بندی ساختمان دندان چگونه است؟

ساختمان دندان ها را از دو لحاظ می شود تقسیم بندی کرد یکی از لحاظ موقعیت قرارگیری و دیگری نوع بافت دندان.

الف) موقعیت قرارگیری ساختمان دندان : هر دندان دارای دو قسمت است یک قسمت خارجی و یک قسمت داخلی. قسمت خارجی را که از لثه فوران کرده است را تاج و قسمتی را که در داخل لثه یا آرواره قرار گرفته است را ریشه نام نهاده اند. ریشه در درون حفره ای استخوانی قرار گرفته است، این استخوان فک را آلوئل گویند که از نوع نابالغ است. اگر بخواهیم بافتریشه را تقسیم بندی کنیم شامل مغز، عاج، سیمان و لیگامن دور دندانی است و قسمت تاج نیز از قسمت های مغز، عاج و مینا تشکیل شده است.

ب) تقسیم بندی از لحاظ بافت : بافت های دندان را می توان به دو قسمت تقسیم بندی کرد عموما عاج، مغز دندان جزء بافت های سخت و پالپ و لیگامن های دور دندان بافت نرم دندان را شامل می شود. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله دندان نهفته چیست را بخوانید.

بررسی ساختار و عملکرد دندان ها

ساختار و عملکرد دندان ها به شرح زیر می باشد.

1- ریشه

ریشه بخشی از ساختمان دندان ها است که به داخل استخوان امتداد یافته و دندان را در جای خود نگه می دارد. ریشه تقریبا دو سوم دندان را در بر می گیرد.

ریشه دندان، خود از چندین بخش تشکیل شده است:

• کانال ریشه: کانال ریشه گذرگاهی است که پالپ را در خود جای داده است.
• سمان: سمان یا cement یک ماده استخوان مانند است که ریشه دندان را پوشش می دهد. آن به رباط پریودنتال متصل می شود.
• رباط پریودنتال: این رباط از بافت همبند و فیبر کلاژن ساخته شده  و هم اعصاب و هم عروق خونی را در بر می گیرد. رباط پریودنتال همگام با سمان دندان ها را به سوکت های دندان متصل می کند.
• اعصاب و عروق خونی: عروق خونی رباط پریودنتال را با مواد مغذی تأمین می نماید، و اعصاب به کنترل میزان نیروی استفاده شده هنگام جویدن کمک می نماید.
• استخوان فک: استخوان فک که آلوئولار نیز نامیده می شد، استخوانی است که شامل سوکت ها شده و ریشه دندان را احاطه می نماید. علاوه بر این دندان ها را در جای خود نگه می دارد.

2- گردن

گردن دندان که سرویکس دندانی (cervix) نیز نامیده می شود، در ساختمان دندان ها بین تاج و ریشه قرار داد. در واقع آن خطی را تشکیل می دهد که در آنجا سمان با مینای دندان تلاقی دارند.

گردن نیز شامل سه بخش می شود:

• لثه ها: لثه ها یا gingiva بافتی پیوندی و گوشتی به رنگ صورتی هستند که به گردن دندان و سمان متصل می شوند.
• پالپ: پالپ داخلی ترین قسمت دندان است که از عروق خونی ریز و بافت عصبی تشکیل شده است.
• حفره پالپ: حفره پالپ که گاهی اتاق پالپ یا pulp chamber نامیده می شود فضایی داخل تاج است که پالپ را در بر می گیرد.

3- تاج

تاج بخش قابل مشاهده دندان بوده و شامل سه بخش می شود:

• تاج آناتومیکال: تاج آناتومیکال بخش بالایی یک دندان است و معمولا تنها بخشی است که شما می توانید آن را مشاهده کنید.
• مینا: مینا خارجی ترین لایه دندان است. مینا به عنوان سخت ترین بافت بدن شما به محافظت از دندان های شما از باکتری کمک کرده و نیرویی را ارائه می دهند تا دندان های شما بتوانند فشار جویدن را تحمل کنند.
• عاج: عاج یا Dentin یک لایه از بافت معدنی درست در زیر مینای دندان است که از تاج به سمت گردن و ریشه امتداد می یابد. عاج از دندان های شما در مقابل سرما و گرما محافظت می نماید.

معرفی انواع دندان ها

دندان ها نیز به دو دسته اصلی شیری و دائمی تقسیم می شوند:

دندان های شیری

تعداد آن ها بیست عدد است . ده تا در فک پایین و ده تا در فک بالا. اولین دندان شیری که رویش می یابد در جلوی فک پایین در سن حدود ۳ تا ۸ ماهگی است. اگربچه یک ساله ای بودکه دندانی نداشت ، حتما توسط دندانپزشک معاینه شود.البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله انواع دندان را بخوانید.

آخرین دندان شیری در حدود سن سه سالگی رویش می کند. حفظ سلامت دندان های شیری بسیار مهم است و اساس رویش طبیعی دندان های دائمی است. در صورت بروز هرگونه پوسیدگی ، تغییر رنگ ، درد یا ضربه به آنها حتما به کلینیک مراجعه کنید.اگر دندان های شیری زودتر از موقع افتادن طبیعی از دست بروند ، باعث کج شدن یا نهفته ماندن دندان های دائمی خواهند شد.

زمان افتادن دندان های شیری: از شش سالگی با افتادن دندان های جلوی فک پایین شروع شده و تا ۱۱ ال ۱۳ سالگی آخرین دندان شیری می افتد. رده سنی ۶ تا ۱۳ سالگی دوره ی دندانی مختلط نامیده می شود.(Mixed) یعنی هم دندان شیری و هم دندان دائمی در دهان دیده می شود.

اولین معاینه دندان ها حتما باید قبل از یک سالگی انجام شود.( این توصیه انجمن دندانپزشکی آمریکا است.) بیشتر کودکانی که در آینده دندان های نامرتب خواهند داشت را می توان در دوره دندانی مختلط(۶ تا ۱۳ سالگی) تشخیص داد. پس مراجعه به داندانپزشک در این دوره سنی(حتی اگر پوسیدگی یا مشکلی مشاهده نکنید) مفید خواهد بود.

دندان های دائمی

تعداد دندان های دائمی ۳۲ عدد است و از لحاظ شکل و موقعیت آنها در دهان به چهار دسته تقسیم می شوند:

• دندان های پیش( چهار دندان در هر فک)
• دندان های نیش(دو دندان در هر فک)
• دندان های آسیای کوچک( چهار دندان در هر فک)
• دندان های آیبای بزرگ(شش دندان در هر فک)

اولین دندان های دائمی در سن شش سالگی رویش می کنند که عبارتند از: دندان های پیش فک پایین و دندان های آسیای بزرگ اول.

آخرین دندان هم سومین آسیای بزرگ است که در سن ۱۸ تا ۲۲ سالگی رویش می کنند و به دندان عق معروف است. در برخی افراد این دندان عقل وجود ندارد و تعداد دندان های دائمی آنها کمتر از ۳۲ عدد می شود. جراحی و نهفتگی این دندان در فصل مربوطه بررسی خواهد شد.

دندان آسیای بزرگ اول: شایع تین تعداد پوسیدگی ها و کشیدن ها مربوط به این دندان است. چرا؟

اگر به دندانهای یک کودک شش ساله نگاه کنید در پشت آخرین دندان شیری (چه در فک پایین و چه فک بالا). برجستگی لثه ای را مشاهده می کنید که محل رویش دندان آسیای بزرگ اول است. کمتر کسی انتظار دارد که در انتهای دهان یک کودک شش، هفت ساله دندان دائمی وجود داشته باشد. از آنجائیکه رویش این دندانها به دنبال افتادن دندان شیری نیست، بسیاری از والدین متوجه رویش آنها نمی شوند. به همین دلیل اکثرا این دندان را شیری می پندارند. از طرف دیگر چون رعایت بهداشت در این سن معمولا ضعیف است ، این دندان به شدت در معرض پوسیدگی است. جالب اینجاست که دندان آسیای بزرگ دوم شش سال بعد ( حدود ۱۲ سالگی) رویش می کند، به همین دلیل کمتر در معرض پوسیدگی است ؛ پس اگر دندانپزشگ به شما گفت “کودک هفت ساله شما دارای دندان دائمی پوسیده است، تعجب نکنید.البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله ارتودنسی کودکان را بخوانید.

علائم بیماری دندان چگونه است؟

بیماری دندان با علائم مختلفی همراه بوده و تمامی آنها واضح و مشخص نیستند. در هر صورت شما با مشاهده علائم زیر باید با دندانپزشک خود تماس بگیرید:

• درد دندان
• درد فک
• گوش درد
• حساسیت به گرما و سرما
• درد ناشی از غذاهای شیرین و نوشیدنی ها
• بوی بد دهان
• لثه های حساس یا متورم
• لثه قرمز
• خونریزی لثه
• دندانهای شل
• تغییر رنگ دندان ها
• تب

نکاتی برای سلامتی و مراقبت از دندان ها:

با مراقبت از دندان های خود می توانید از بسیاری از بیماری های مرتبط با دندان جلوگیری کنید. برای تقویت و سلامت دندان های خود این نکات را دنبال کنید:

• دو بار در روز با استفاده از خمیر دندانهای حاوی فلوراید مسواک بزنید.
• هر روز نخ دندان بکشید.
• مسواک خود را هر سه ماه تعویض کنید.
• هر شش ماه برای چک کردن وضعیت دندان ها به یک کلینیک دندانپزشکی و یا یک دندانپزشک با تجربه و متخصص مراجعه نمایید.
• مصرف غذاها و نوشیدنی های شیرین را محدود کنید
• اگر سیگار می کشید ، با پزشک خود در مورد راه های ترک صحبت کنید.

سخن پایانی

شما در این مقاله با ساختمان دندان ها آشنا شدید. همچنین از انواع دندان ها آگاه شدید. اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.

سوالات متداول