اگر براکت ارتودنسی کنده شد چه کنیم؟ این سوالی است که ذهن بسیاری از مراجعین ارتودنسی را به خود مشغول می‌کند؛ چرا که کنده شدن یا شل شدن براکت، اگرچه گاهی اوقات یک اتفاق شایع است، اما می‌تواند روند درمان را به تأخیر انداخته و در مواردی باعث آسیب به دندان‌ها و لثه شود. مواجهه درست و سریع با این مشکل، کلید حفظ سلامت دهان و اطمینان از ادامه‌ی موفقیت‌آمیز مسیر درمانی شماست. به همین منظور، در ادامه مقاله، راهکارهای دقیق و توصیه‌های تخصصی خانم دکتر افتخاری، متخصص ارتودنسی ساری، برای مدیریت این موقعیت اضطراری ارائه خواهد شد.
کنده شدن براکت ارتودنسی به چه معناست؟
کنده شدن براکت ارتودنسی به هرگونه اختلال فیزیکی در اجزای سیستم ارتودنسی ثابت یا متحرک اطلاق می‌شود که کارکرد اصلی دستگاه را تحت تأثیر قرار می‌دهد. براکت‌ها در واقع نقاط اتصال مستقیمی هستند که نیروهای هدایت‌کننده (توسط سیم‌ها) را به دندان‌ها منتقل می‌کنند و عامل اصلی تغییر موقعیت دندان‌ها محسوب می‌شوند. بنابراین، شل شدن، شکستن یا جدا شدن هر یک از اجزای ارتودنسی باعث می‌شود نیروی درمانی یا مختل شود یا به شکل نامناسب توزیع گردد، که نتیجه‌ی مستقیم آن توقف یا کندی غیرقابل پیش‌بینی در روند درمان و افزایش مدت زمان کلی درمان خواهد بود.
رایج‌ترین انواع اختلال در اجزای ارتودنسی شامل موارد زیر است:
- کنده شدن نگین (براکت):
این حالت زمانی رخ می‌دهد که خود قطعه اصلی چسبیده به دندان، اغلب بر اثر وارد آمدن ضربه یا فشار ناشی از جویدن مواد غذایی سخت، از سطح دندان جدا می‌شود. این وضعیت به دلیل عدم انتقال نیروی لازم، نیازمند چسباندن مجدد توسط متخصص در اولین فرصت است تا روند درمان مختل نشود.
- از بین رفتن چسب براکت:
این مشکل به ضعف در چسبندگی میان براکت و دندان اشاره دارد که می‌تواند ناشی از کیفیت نامرغوب چسب یا نصب نامناسب باشد. در این حالت، اگرچه خود براکت ممکن است سالم باشد، اما شل شدن آن به دلیل جدا شدن چسب از سطح دندان، کارایی سیستم را از بین می‌برد. بنابراین، بررسی و ترمیم یا تعویض چسب برای تثبیت مجدد براکت امری ضروری است.
- جدا شدن یا خروج سیم ارتودنسی:
این مشکل زمانی رخ می‌دهد که سیم فلزی اصلی از داخل شیار براکت‌ها خارج شده یا شکسته می‌شود. سیم خارج شده علاوه بر اینکه نیروی درمانی مورد نیاز را اعمال نمی‌کند، می‌تواند باعث جابه‌جایی ناخواسته در دهان شده و منجر به زخم و آسیب به بافت‌های نرم گردد. در نتیجه، جابه‌جایی مجدد سیم در شیار براکت‌ها توسط ارتودنتیست باید فوراً انجام شود.
از کجا بدانیم براکت ارتودنسی در حال کنده شدن است؟
برای به حداقل رساندن ریسک اختلال در طول درمان، بیمار موظف است به طور منظم وضعیت اجزای ارتودنسی خود را پایش کند. این نظارت فعال، به ویژه در مورد براکت‌های چسبیده به دندان، کلید پیشگیری از مشکلات جدی‌تر است.
۱. معاینه فیزیکی منظم (تست لمس):
توصیه می‌شود بیماران به طور روزانه و با دقت، به ویژه پس از مسواک زدن، با استفاده از نوک انگشت تمیز یا نوک مسواک، براکت‌های متصل به هر دندان را به آرامی لمس کنند.
- تشخیص اولیه: اگر هنگام فشار بسیار ملایم، براکت شروع به حرکت کند اما همچنان روی سطح دندان ثابت باشد، این وضعیت نشان‌دهنده تضعیف چسبندگی و احتمال جدا شدن قریب‌الوقوع است. در چنین حالتی، بیمار باید از جویدن غذاهای سفت با آن ناحیه اجتناب کرده و در اسرع وقت برای ترمیم و فیکس کردن مجدد براکت به ارتودنتیست مراجعه نماید.
۲. نشانه‌های هشدار دهنده (نشانه‌های غیرمستقیم):
علاوه بر لمس مستقیم، بدن سیگنال‌هایی ارسال می‌کند که می‌توانند نشان‌دهنده مشکل در براکت یا سیم باشند:
- تغییر در احساس فشردگی: اگر فشار مورد انتظار ارتودنسی ناگهان کمتر یا بیشتر از حد معمول حس شود، ممکن است به دلیل اختلال در سیم یا براکت باشد.
- تحریک و سایش بافت نرم: وجود درد، زخم یا التهاب مداوم در گونه‌ها، لب‌ها یا زبان می‌تواند ناشی از خروج نوک سیم یا جابه‌جایی یک براکت باشد که لبه‌های تیز آن به بافت دهان ساییده می‌شود.
- شنیدن صدای غیرعادی: گاهی اوقات هنگام جویدن، صدای شکستن یا شل شدن جزئی شنیده می‌شود که باید بلافاصله مورد بررسی قرار گیرد.
تشخیص زودهنگام این نشانه‌ها به شما امکان می‌دهد تا پیش از وقوع یک جدایی کامل، با مراجعه به موقع به دکتر افتخاری، متخصص ارتودنسی ساری، یا متخصصان ارتودنسی شهر خود از افزایش طول دوره درمان جلوگیری کنید.
دلایل اصلی شل شدن براکت‌ها
| توضیحات و تأثیر | علت خاص | دلایل |
|---|---|---|
| نادیده گرفتن نکات مراقبتی توصیه‌شده توسط ارتودنتیست که مستقیماً منجر به کاهش طول عمر چسب براکت می‌شود. | عدم پیروی از توصیه‌های متخصص | رفتارهای نامناسب |
| تلاش برای تنظیم یا لمس مداوم و بیش از حد براکت‌ها با دست یا ابزارهای غیر تخصصی. | دستکاری و تنظیم ناآگاهانه | رفتارهای نامناسب |
| مصرف موادی مانند آجیل، آبنباتهای سفت، یا میوه‌های خشک که فشار ناگهانی و نقطه‌ای به براکت وارد می‌کنند. | خوردن غذاهای سفت و سخت | عوامل غذایی |
| اگرچه ممکن است نرم به نظر برسند، اما قوام آن‌ها می‌تواند باعث فشار غیریکنواخت و در نتیجه شل شدن چسب شود. | خوردن میوه‌های خشک | عوامل غذایی |
| وارد آمدن نیروی ناگهانی و شدید به ناحیه دهان و دندان‌ها، مانند برخورد با توپ یا زمین خوردن. | ضربه و فشار زیاد | عوامل فیزیکی |
| فشارهایی که مستقیماً از طریق فک یا صورت به دندان‌ها منتقل می‌شود و چسبندگی براکت را به چالش می‌کشد. | فشار فیزیکی به صورت | عوامل فیزیکی |
هزینه شکستن براکت ارتودنسی چقدر است؟
برآورد دقیق هزینه مربوط به شکستگی اجزای ارتودنسی به عوامل متعددی بستگی دارد و نمی‌توان مبلغی ثابت را تعیین کرد. در ابتدا، متخصص ارتودنسی باید دقیقاً بررسی کند که کدام یک از اجزای دستگاه ارتودنسی دچار آسیب شده‌اند. به صورت یک برآورد کلی، هزینه ترمیم و جایگزینی به ازای هر براکت شکسته شده می‌تواند بین 400 هزار تومان تا 1 میلیون تومان متغیر باشد. این بازه قیمتی تنها یک تخمین اولیه است؛ زیرا وضعیت کلی شکستگی، میزان آسیب وارده به اجزای مختلف، و نوع قطعه آسیب‌دیده (مانند خود براکت، سیم، یا کش‌های آن) همگی در محاسبه نهایی هزینه ترمیم تأثیرگذار خواهند بود. پس از معاینه دقیق توسط ارتودنتیست، برآورد هزینه نهایی مشخص خواهد شد.
آیا کنده شدن براکت ارتودنسی درد دارد؟
یکی از نگرانی‌های شایع در میان افرادی که ارتودنسی کرده‌اند، تجربه درد ناشی از شل شدن یا کنده شدن اجزای دستگاه است. در پاسخ به این سؤال، باید گفت که تجربه درد معمولاً به قطعه‌ای که جدا شده است بستگی دارد:
- شل شدن یا کنده شدن خود براکت: در حالت کلی، شل شدن یا کنده شدن یک براکت به تنهایی معمولاً دردناک نیست و صرفاً باعث از دست رفتن نظم نیروهای ارتودنسی می‌شود.
- رها شدن سیم ارتودنسی: مشکل اصلی زمانی آغاز می‌شود که سیم ارتودنسی از جایگاه خود خارج یا شل شود. این سیم‌های آزاد شده می‌توانند در داخل دهان حرکت کرده و به طور مداوم به بافت‌های نرم حساس دهان (مانند لثه، داخل گونه یا لب) ساییده شوند. این سایش مکرر منجر به ایجاد زخم‌ها، التهاب و در نتیجه درد و ناراحتی قابل توجهی در فرد می‌شود.
اگر براکت ارتودنسی کنده شود چه کنیم؟
توصیه خانم دکتر افتخاری متخصص ارتودنسی ساری: در صورت کنده شدن یا لق شدن براکت ارتودنسی، ابتدا آرامش خود را حفظ کرده و به هیچ وجه خودتان اقدام به دستکاری یا جدا کردن قطعه نکنید؛ در بسیاری از موارد، براکت روی سیم باقی می‌ماند و آسیبی وارد نمی‌کند. اولین گام ضروری، تماس فوری با ارتودنتیست برای گرفتن نوبت اورژانسی است و لازم است قطعه شکسته شده را برای ترمیم در اولین فرصت نزد ایشان ببرید. اگر به دلیل شرایط خاص امکان مراجعه فوری نیست، باید سیم‌های رها شده را با استفاده از موم ارتودنسی موجود در کیت خود پوشانده و محافظت کنید؛ برای این کار، تکه‌ای کوچک از موم را بین انگشتان گرد کرده و روی سطح تیز سیم یا براکت قرار دهید تا از آسیب دیدن بافت نرم دهان تا زمان مراجعه به متخصص جلوگیری شود.
راهکارهای پیشگیری از کنده شدن براکت و نگین ارتودنسی
برای اطمینان از دوام تجهیزات ارتودنسی در طول دوره درمان، پیروی از دستورالعمل‌های تغذیه‌ای و انتخاب متخصص ماهر از اهمیت بالایی برخوردار است. مهم‌ترین راهکارهای پیشگیرانه عبارتند از:
۱. انضباط تغذیه‌ای (پرهیز از غذاهای آسیب‌زا):
مهم‌ترین عامل در کنده شدن براکت‌ها، مصرف غذاهایی است که فشار بیش از حد بر سیم‌ها و چسب‌ها وارد می‌کنند. بنابراین، باید در طول دوره درمان به طور کامل از مصرف مواد زیر پرهیز شود:
- غذاهای سفت و سخت: مانند آجیل، یخ، آبنباتهای سخت، و سبزیجاتی که به صورت خام و درسته جویده می‌شوند.
- غذاهای چسبناک: مانند ته‌دیگ، کارامل، و آدامس که می‌توانند به راحتی براکت‌ها را از سطح دندان جدا کنند.
۲. اولویت دادن به غذاهای نرم:
برای کاهش فشار وارده بر بریس، توصیه می‌شود رژیم غذایی خود را عمدتاً بر غذاهای نرم و آبکی مانند سوپ، پوره، ماست، و میوه‌های پخته یا له‌شده متمرکز کنید.
۳. انتخاب ارتودنتیست ماهر و با تجربه:
مهارت و تجربه متخصص ارتودنسی نقش حیاتی در ماندگاری دستگاه دارد. یک ارتودنتیست مجرب با استفاده از تجهیزات مرغوب و جدیدترین تکنیک‌های چسباندن (باندینگ)، احتمال بروز شکستگی یا کنده شدن براکت‌ها را به حداقل می‌رساند و اطمینان می‌دهد که فرآیند نصب به درستی انجام شده است.
جمع بندی:
هنگامی که براکت ارتودنسی شما کنده، شل یا شکسته شد، بسیار مهم است که خونسردی خود را کاملاً حفظ کنید، زیرا این اتفاق می‌تواند برای هر کسی رخ دهد؛ پس از حفظ آرامش، لازم است توصیه‌های لازم را انجام دهید و مهم‌تر از همه، بدون تأخیر برای ارزیابی و ترمیم مجدد به ارتودنتیست خود مراجعه نمایید، چرا که با وجود دلایل متعدد احتمالی برای این مشکل، مداخله تخصصی سریع، کلید ادامه موفقیت‌آمیز درمان است.
